Osoby, które cierpią na choroby reumatyczne, powinny postawić na aktywność ruchową. Jej brak może nasilać dolegliwości i pogłębiać zwyrodnienia. Ruch i ćwiczenia mają na celu przede wszystkim zoptymalizować jakość życia chorych i podnieść ich komfort. Istotne jest tylko, aby uprawiać takie aktywności, które będą najlepsze dla konkretnego człowieka i nie wyrządzą szkody.

Naczelna zasada jest taka, że obciążenia nie powinny nadwyrężać stawów i narażać na ból. Jakie więc ćwiczenia najbardziej nadają się dla osób cierpiących na choroby reumatyczne?

Pojęcie

Reumatyzm to pojęcie stosowane potocznie dla określenia szerokiej grupy chorób reumatycznych (najczęściej bywa utożsamiane z reumatoidalnym zapaleniem stawów). Związane są one z przewlekłymi zmianami i stanami zapalnymi powstałymi w tkance łącznej. Mogą być wynikiem: czynników genetycznych, zaburzeń natury immunologicznej, różnych chorób (w tym nowotworowych), a także urazów. Objawem zmian są dolegliwości bólowe w stawach, a także kościach. Czasami dochodzi do ograniczenia ruchomości stawów. Miejsca objęte bólem niekiedy są obrzęknięte, zaczerwienione, a bywa że również trwale zdeformowane.

Aktywność na poprawę komfortu

Reumatyzm jest nieuleczalny, jednak nie oznacza to, że nie można wpłynąć na zmniejszenie odczuwania dolegliwości. Czasami bóle są bardzo silne i utrudniają normalne funkcjonowanie. Dlatego, żeby je zmniejszyć i nie dopuścić do ich nasilenia, należy być aktywnym ruchowo. Trzeba tylko umiejętnie i rozsądnie dobierać obciążenia, a w razie zaostrzenia objawów zmniejszyć intensywność lub na pewien czas aktywność ograniczyć.

Już 10 minut dziennie poświęcone na wykonanie konkretnych ćwiczeń będzie krokiem ku lepszemu samopoczuciu i zdrowiu. Później można ten czas wydłużać. Jeśli poczujemy, że organizm potrzebuje odpoczynku, to nic się nie stanie, jeśli któregoś dnia zrezygnujemy z aktywności. Można też ustalić stałe dni na trening, a także na odpoczynek od aktywności. Pozwoli to na regenerację ciała i umysłu.

Jakich aktywności unikać i na co uważać?

Należy unikać sportów, które mogą urażać stawy i narazić nas na zwiększenie dolegliwości. Oczywiście wszystko zależy od zaawansowania reumatyzmu i własnego odczuwania bolesności. Osoby, u których występują duże zmiany reumatyczne w stawach kończyn dolnych, powinny unikać podskoków, wyskakiwania, a także intensywnego biegu oraz długiego i mozolnego marszu. Raczej niewskazane zatem będzie bieganie czy też gra w piłkę nożną. Przy dolegliwościach reumatycznych związanych z kręgosłupem nie są wskazane również: skręty, skrętoskłony i zginanie tułowia, a także wszelkie aktywności, podczas których trudno jest uniknąć wstrząsów, np.: jazda na nartach po muldach czy na rowerze po terenie pofałdowanym i wyboistym. Oczywiście dobór aktywności zależy od rodzaju schorzenia i jego poziomu.

Najlepsze aktywności

Bardzo dobre na poprawę ruchomości stawów będą ćwiczenia rozciągające. Należy pamiętać, żeby był to delikatny stretching. Podczas tej aktywności trzeba pobudzać wszystkie partie ciała, a w szczególności dużą uwagę poświęcić nogom, rękom i kręgosłupowi. Elastyczność mięśni i stawów zapewnią także ćwiczenia jogi. W tym przypadku dojdzie również odprężenie psychiczne. Dobra będzie też gimnastyka wzorowana na powolnych i spokojnych ruchach stosowanych w chińskiej sztuce walki tai-chi. Warto też wykonywać ćwiczenia oddechowe w połączeniu z unoszeniem ramion i skłonami. To wszystko wpłynie na poprawę krążenia, wzmocnienie mięśni i stymulowanie układu ruchu.

Należy pamiętać, żeby nie obciążać bolących stawów. Dlatego idealnym sportem, który wpłynie na poprawę i utrzymanie kondycji, a jednocześnie nie spotęguje dolegliwości, będzie pływanie. Na wzmocnienie mięśni warto też wykonywać ćwiczenia w wodzie, takie jak np. aqua aerobic. Świetnie też sprawdzi się marsz Nordic Walking w żwawym tempie oraz różne formy taneczne.

Nie należy też unikać gier i zabaw. Wpłyną one na poprawę kondycji i ogólnej sprawności oraz polepszą samopoczucie psychiczne. Rywalizacja z innymi wymaga sporego wysiłku i zaangażowania. Dobrymi aktywnościami dla osób z chorobami reumatycznymi będą, np.: gra w kometkę, rzucanie plastikowej obręczy przez jednego gracza i chwytanie jej przez drugiego na trzymany w dłoni kij (serso), rzuty piłkami tenisowymi lub plastikowym talerzem do celu, a także gra w golfa.

Warto też korzystać z zabiegów masażu klasycznego, leczniczego, wodnego oraz relaksacyjnego. To także dobra forma aktywności, która wpłynie na zmniejszenie napięcia w mięśniach, pobudzi krążenie oraz ukrwienie tkanek, a także pozwoli na relaks i odprężenie psychiczne.

Ćwiczenia

Istotne jest to, że w większości przypadków człowiek sam może sobie pomóc. To od własnej inicjatywy zależy zdrowie każdego z nas. Osoby, u których stwierdzono zmiany reumatyczne, szczególnie powinny mieć to na uwadze. Nie warto czekać tylko na zabiegi fizjoterapeutyczne zlecone przez lekarza, ale samemu zadbać o swoje zdrowie i dobrą formę.

Przy dolegliwościach w stawach rąk dobrze jest zwiększać zakres ruchu, wykonując ćwiczenia odwodzenia ramion, np. na boki i ku górze, poruszając palcami każdym z osobna, stosując rozciąganie przy splecionych dłoniach, a także ściskając w nich różne przedmioty.

Na stymulowanie stawu barkowego dobry będzie ruch barkami z opuszczonymi rękoma, jak też z ich unoszeniem, próba chwytania dłoni za plecami, a także odwodzenie ramion na boki.

Przy bólach stawów kolanowych i skokowych warto wykonywać: ćwiczenia uginania kolan w pozycji stojącej – raz jednej, raz drugiej kończyny, chodzenie bokiem z oporowaniem taśmy założonej na uda, przysiady, wchodzenie na niewielki podest, masaże stopy piłeczką kauczukową, wykonywanie skrętów stopą, przechodzenie z siadu na stopach do klęku podpartego.

Na dolegliwości w okolicach bioder można ćwiczyć w pozycji leżącej na plecach unoszenie bioder z podpartymi stopami o podłoże stabilne oraz niestabilne, czyli np. na poduszkach dynamicznych.

Oczywiście są to tylko wybrane przykłady. Ważne, żeby ćwiczenia wykonywać powoli i dokładnie. Trzeba zwracać uwagę, by nie urazić i nie przeciążyć stawów. Dobrym pomysłem będzie wcześniejsza konsultacja z fizjoterapeutą, który podpowie najlepsze ćwiczenia dla danego pacjenta i wyjaśni, jak je prawidłowo wykonywać.

Aktywność ruchowa ma za zadanie zwiększyć zakresy ruchomości stawów, zabezpieczyć je przed uszkodzeniami, zniwelować usztywnienia, a także doprowadzić do tego, żeby były bardziej elastyczne. Istotnym czynnikiem systematycznie wykonywanych ćwiczeń będzie również wzmocnienie masy mięśniowej, co też wpłynie na lepszą ruchomość aparatu ruchu i ogólną sprawność organizmu.