Cedr jest pełen tajemnic. Nikt nie wie dlaczego, w cedrowym naczyniu długo nie psuje się mleko, dlaczego w szafie z cedru nie pojawia się mól, dlaczego kleszcz i komar boją się eterycznych zapachów wydzielanych przez cedr, a pszczoły, przeciwnie, doskonale się czują właśnie w cedrowym ulu.

Władimir Cziwilihin, sowiecki pisarz (1928–1984).

Terapia z użyciem drzew ma bardzo długą tradycję

Ludzie od zarania dziejów wiązali swoje losy z drzewami. Początki istnienia pierwszych ludzi opisanych w biblijnej Księdze Rodzaju przedstawiają dzieje upadku Adama i Ewy, którzy zjedli zakazany owoc z drzewa poznania dobra i zła.

Ludzie szybko odkryli, że bardzo dobrze czują się w towarzystwie drzew, a ponieważ nie potrafili zidentyfikować procesów tej symbiozy, przypisywali drzewom jakąś tajemną, magiczną energię. Dziś wiemy, że nasze ukojenie i relaks to efekt przebywania wśród drzew, które wytwarzają bakteriobójcze i przeciwgrzybiczne fitoncydy oraz jonizują powietrze. Proces fotosyntezy, który zachodzi w komórkach zawierających chlorofil przy udziale światła słonecznego, przyczynia się do utrzymywania wysokiego poziomu tlenu w atmosferze. Bez wątpienia lasy są potężnymi, najważniejszymi producentami tlenu.

Sylwoterapia, czyli drzewolecznictwo

W naturoterapii drzewa znalazły swoje miejsce, a ich lecznicze wykorzystywanie nazwane zostało sylwoterapią.

Od zamierzchłych czasów ludzkość korzystała z uzdrawiającego potencjału drzew, znając bioenergetyczne właściwości poszczególnych drzew. Już sam kontakt ze swobodnie rosnącymi drzewami poprawia samopoczucie i powoduje, że nasze organizmy lepiej i szybciej się regenerują, a myśli stają się czystsze. Przebywając blisko drzew, odczuwamy harmonię z otaczającą nas przyrodą.

Najstarsze księgi biblijne wielokrotnie podkreślają niezwykłą moc drzew, wśród których cedr znalazł miejsce szczególne. Wśród licznych drzew Stwórca właśnie ten gatunek wyróżnił jako jedno ze swych wielkich dzieł (Ps 148:9,13).

Cedr i lasy cedrowe

W lesie jodłowym – pracować, w brzozowym – bawić się, w cedrowym – modlić się do Boga – mówi stare syberyjskie przysłowie.

Cedr (Cedrus pinaceae) należy do tej samej rodziny, co jodła, modrzew, świerk, sosna czy daglezja. Obejmuje cztery gatunki: cedr atlantycki (Cedrus atlantica), cedr cypryjski (Cedrus brevifolia), cedr himalajski (Cedrus deodara), cedr libański (Cedrus libani).

Warto wiedzieć, że mieszkańcy Syberii wyodrębnili jeszcze cedr syberyjski (inne nazwy to: kiedr, sosna syberyjska lub limba syberyjska), który według taksonomii należy do rodziny sosny (Pinus sybirica), a nie do cedrów. Już pierwsze bowiem obserwacje pozwoliły odkryć, że kiedry różniły się majestatem i energią od limb czy sosen. Podobno w czasach Związku Radzieckiego (i tuż po jego rozpadzie) usilnie narzucano temu gatunkowi nazewnictwo: sosna, limba i (by umniejszyć znaczenie tego drzewa) mawiano: to przecież tylko zwykłe sosny. W ten sposób sztucznie zaniżano cenę cedrów, sprzedając je taniej.

Cedry syberyjskie przetrwały w kulturze ludów Uralu, Syberii, terenów Europy Północnej czy Mongolii, a ich losy i życie mieszkańców tych terenów są do dnia dzisiejszego ściśle związane z tymi drzewami.

Wielu traktuje to majestatyczne drzewo z najwyższym szacunkiem, nazywając je „królem tajgi”. Cedry wykorzystuje się wszechstronnie, począwszy od budownictwa (drewno jest mocne i nie butwieje). Drzewa te nie tylko ofiarowują człowiekowi fizyczną i duchową podporę, siłę oraz schronienie. Cedr-żywiciel, przez niektórych nazywany „matką-krową”, dostarcza wysokiej jakości odżywczych orzechów, z których robi się roślinne mleko oraz cenny olej roślinny. Z igliwia sporządza się wysokowitaminowy napój, żywicą leczy się rany i owrzodzenia, a olejki eteryczne wykorzystuje się jako dodatek do najdroższych perfum. Znana jest także mąka cedrowa (śruta z nasion orzechów cedru) oraz pyłek cedrowy.

W kilku miejscach na Ziemi możliwe jest odwiedzenie naturalnego, cedrowego lasu

Na wyciągnięcie ręki wydaje się być cedrowy las o statusie Parku Narodowego w Maroko w Atlasie Średnim, usytuowany na terenie dwóch prowincji: Azrou i Ifrane (Parc National d’Ifrane). Rośnie tam odmiana cedru atlaskiego. Maroko jest wciąż atrakcyjnym kierunkiem podróży, więc odwiedzenie Parku Narodowego d’Ifrane w drodze do zabytkowego miasta Fez nie jest kłopotliwym przedsięwzięciem.

Wystarczy przebywać w cedrowym lesie zaledwie przez kilka godzin, by odczuć natychmiastową regenerację i odprężenie. Niby to „tylko” las, ale cedrowy, więc bardzo różni się od pozostałych ze swojej rodziny. Lasy sosnowe czy świerkowe nie mają takiej mocy. Cedry potrafią zaopatrzyć w zapas ukojenia na najbliższe miesiące. Te drzewa to wspaniała kombinacja spokoju i siły. Rehabilitacja w takim lesie to gwarantowane remedium na wiele udręk.

Przebywając w lesie cedrowym, nie trzeba odprawiać żadnych rytuałów. Nie trzeba obejmować drzewa, by poczuć się dobrze. Wystarczy stanąć i tylko na nie patrzeć.
W lasach cedrowych powietrze nasycone jest żywiczną wonią, a cyrkulujące fitoncydy mają działanie ochronne przed infekcjami. Kto choć raz odwiedzi cedrowy las, będzie długo pamiętał wrażenie czystości, świeżości i zdrowia, jakie gości w tym szczególnym miejscu.

Terapeutyczne wykorzystywanie cedru

Cedr najkorzystniej oddziałuje przede wszystkim na układ nerwowy. Zwykłe stanie lub przesiadywanie w pobliżu tego drzewa zaleca się ludziom cierpiącym na różnego rodzaju nerwice, bezsenność czy ataki histerii. Terapeutycznie zaleca się też spanie w łóżkach wykonanych z drewna cedrowego, na poduszce z cedrowym igliwiem.

Olejek eteryczny

Olejek eteryczny zawarty w igliwiu jest bogaty w witaminy B, C, E i K oraz w: karoten, miedź, żelazo, magnez oraz fosfor. Olejek z drewna cedrowego ma silne działanie przeciwgrzybiczne wobec drożdżaka Candida albicans. Jako środek przeciwzapalny i przeciwobrzękowy, przy zastosowaniu zewnętrznym, okazał się skutecznym panaceum na choroby skóry, takie jak trądzik.

Olejki eteryczne działają przeciwbakteryjnie. Ekstrakt z szyszek cedru libańskiego jest aktywny wobec szczepów Helicobacter pylori. Olejek otrzymany z drewna wykazuje silne działanie przeciwzapalne, przeciwreumatyczne oraz przeciwbólowe.

Olejek eteryczny stosuje się tylko do użytku zewnętrznego, rozcieńczony w niewielkich ilościach. Przykładowe zastosowanie:

• Inhalacje – do miski z wrzącą wodą dodać od 3 do 6 kropli olejku. Wdychać, mając nakrytą głowę ręcznikiem.
• Masaże – do oleju bazowego dodać od 7 do 8 kropli olejku cedrowego, po czym wykonać masaż.
• Sauna – kilka kropel (2–5) zmieszać z ok. 250 ml wody, polewając nią rozgrzane kamienie w saunie.
• Kąpiel – do wanny wlać od 1 do 7 kropel oleju – w zależności od stopnia wrażliwości skóry – i wziąć leczniczą kąpiel.

Kora, gałęzie i drewno

Cedr wykorzystuje się w leczeniu choroby wrzodowej żołądka. Do tego celu używa się sproszkowanej kory. Ma ona działanie ściągające, leczy przewlekłe biegunki i poprawia pracę jelit. Cedr wykazuje także działanie moczopędne, jest środkiem zalecanym przy kamicy nerkowej oraz przy zapaleniu pęcherza moczowego.

Drewno z cedru stosuje się jako antidotum w przypadkach ukąszeń przez żmije, a także jako remedium przy chorobach układu oddechowego. Leczniczo działa regularne noszenie kawałka drewna cedrowego w formie wisioru. Według niektórych badań alkoholowy wyciąg z gałęzi cedru wykazuje działanie przeciwnowotworowe.

Olej z orzeszków

Olej z orzechów cedrowych wytwarzany na Uralu i na Syberii ma bardzo długą tradycję. Wytwarzano go w warunkach domowych sposobem chałupniczym. Można go kupić na każdym syberyjskim jarmarku. Tłoczony tylko na zimno jest wyjątkowo zasobny w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy: A, B, C, E oraz cynk, magnez czy miedź. Jest szczególnie polecany przy chorobach układu pokarmowego jak np. wrzody żołądka, gdyż doskonale łagodzi stany zapalne. Profilaktycznie przyjmuje się 1 łyżeczkę oleju rano, pół godziny przed jedzeniem. W razie potrzeby zaleca się zwiększyć dawkę, pijąc olej przed każdym posiłkiem. Kurację stosuje się od 30 do 90 dni.

Orzeszki cedrowe

Orzeszki cedrowe od wieków wykorzystuje się jako produkt spożywczy. Stanowią dla mieszkańców Syberii jedno z podstawowych źródeł pokarmu. Na bazie orzeszków przygotowuje się: mąkę, olej, śmietanę i mleko cedrowe. Charakteryzują się wysoką zawartością wysoko przyswajalnego białka, a także witamin z grupy B oraz E. Zawierają szereg mikroelementów, takich jak: miedź, krzem, bor, nikiel, srebro. Orzeszki można schrupać lub dodać do sałatki, polanej olejem cedrowym.

Przepis na nalewkę cedrową z orzeszków:

30 g oczyszczonych z łupin orzeszków cedrowych zalać 0,5 l wódki. Odstawić na 40 dni, potrząsając od czasu do czasu. Zażywać przez pierwszy tydzień po 5 kropel dziennie, z każdym kolejnym dniem zwiększając dawkę o 5 kropli. Gdy dawka dojdzie do 25 kropel, dostosować dawkę do gramów, poczynając od 5 g, zwiększając o kolejne 5, aż do 25 g. Kuracja trwa miesiąc.

Żywica cedrowa

Żywica ma silne działanie odkażające, przeciwzapalne i bakteriobójcze. Stosowana jest w przypadku trudno gojących się, wrzodziejących ran, oparzeń. Żywicą cedrową leczono gangrenę, bo nawet najstarsze uszkodzenia tkanek bez problemu regenerowały się. Przy złamaniach posmarowana żywicą kość zrastała się szybciej. W odróżnieniu od żywicy innych drzew iglastych, ta uzyskana z cedru długo zachowuje swe bakteriobójcze właściwości. Żywicą cedrową leczy się również zęby i dziąsła.

Żywica w formie płynnej wnika w chore tkanki, usuwając bakterie, a następnie, krystalizując się do postaci stałej, zabezpiecza je, działając na organizm ludzki podobnie, jak działa na drzewo.

Igliwie, szyszki

Zielone, młode szyszki cedru przede wszystkim wykorzystuje się w kuracjach górnych dróg oddechowych. Wyciąg z cedru wykazuje dużą skuteczność w leczeniu anginy, zapaleniu jamy ustnej, zaś inhalacje z cedrowego igliwia łagodzą katar.

Płukanie jamy ustnej ekstraktem z igliwia działa wzmacniająco na zęby i dziąsła, natomiast napój z dodatkiem miodu podaje się dzieciom chorym na krzywicę.

Wywary i ekstrakty zalecane są ludziom cierpiącym na choroby układu krążenia, gdyż igliwie cedru oczyszcza naczynia krwionośne, podnosi ich elastyczność i oczyszcza organizm z substancji toksycznych.

Regularne przyjmowanie wyciągu z igliwia wzmacnia system nerwowy, immunologiczny oraz układ krążenia.

Napoje z igliwia podaje się w rekonwalescencji ciężkich chorób ludziom, którzy przeszli poważne operacje. Ręcznik nasączony wyciągiem z igliwia łagodzi bóle migrenowe oraz bóle głowy.

Igliwie cedru oczyszcza naczynia krwionośne oraz organizm z toksyn. Spirytusową nalewką naciera się stawy przy reumatyzmie, dnie moczanowej i zapaleniu stawów.

Nalewka z młodych szyszek

Szklaną butelkę wypełnić w 1/3 zgniecionymi w moździerzu młodymi, zielonymi szyszkami. Dopełnić wódką, trzymać w ciepłym miejscu przez 7 dni. Pić po jednej łyżce stołowej 3 razy dziennie przez okres od 1 do 2 miesięcy.

Gdzie można kupić orzeszki, olej i inne składniki cedru

Orzeszki, olej, olejek eteryczny czy żywicę cedrową z cedru syberyjskiego można nabyć internetowo na stronie www.cedrowe.pl. Orientacyjna cena łuskanych orzeszków wynosi ok. 215 zł za 1000 g, zaś orzeszków w łupinkach – ok. 80 zł za kilogram. 100 ml oleju cedrowego kosztuje 75 zł, 50 g żywicy cedrowej – 59 zł, a 10 ml olejku eterycznego z igieł cedru to koszt rzędu 29 zł. 8 sztuk gumy do żucia z żywicy cedrowej kosztuje 10 zł. Dostępne są także kosmetyki cedrowe: za perfumy zapłacimy od 49 zł do 55 zł, krem cedrowy o pojemności 30 g kosztuje 69 zł, a 5 g balsamu do ust to koszt ok. 20 zł. W sprzedaży dostępne są również inne akcesoria, np. talizman z drewna cedrowego za 15 zł.

Cedr to drzewo o wszechstronnym działaniu. Warto wielowymiarowo korzystać z jego mocy – regenerując się w lesie, inhalując olejkiem eterycznym bądź też podjadając orzeszki cedrowe. Nasze ciało nam za to podziękuje.

Opracowała Agata Majcher