Choroba Leśniowskiego i Crohna to przewlekła choroba zapalna. Procesem zapalnym mogą być objęte różne obszary ścian przewodu pokarmowego – od jamy ustnej aż po odbyt. Są to najczęściej owrzodzenia lub przetoki, szczególnie w okolicy jelit. Proces zapalny jelita jest poważnym stanem mogącym prowadzić do zwężenia światła jelita (niedrożności), powodując utrudnione przesuwanie się treści pokarmowej.

Pierwszy opis przypadku zapalenia jelita krętego opracował w 1904 r. polski lekarz Antoni Leśniowski, a w 1932 r. zinwentaryzowano to schorzenie jako jednostkę chorobową, nadając jej nazwę choroby Leśniowskiego i Crohna. Poza Polską używa się nazwy „choroba Crohna”.

Przyczyny i przebieg choroby

Choroba ma przewlekły przebieg, trwający latami, z okresami zaostrzenia i remisji. Po 20 latach zmagania się z chorobą prawie u połowy chorych pojawiają się różne powikłania ze strony układu pokarmowego.

Przyczyny zespołu Crohna nie są dokładnie poznane, istnieją jednak czynniki mogące wpływać na jego wystąpienie. Z dużą dozą prawdopodobieństwa na rozwój choroby mogą mieć wpływ czynniki środowiskowe, takie jak np. dieta wpływająca na jakość mikrobioty jelitowej. Również palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania oraz pogarsza przebieg choroby.

Choroba Leśniowskiego i Crohna występuje głównie w wysoko rozwiniętych krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Rozpoczyna się ona zwykle w 15.–25. Cierpią też na nią osoby w okolicach 50. rż. – z podobną częstotliwością występuje u obu płci.

Możliwe objawy

Do najczęstszych objawów należą:

• osłabienie,
• gorączka spowodowana stanem zapalnym,
• niezamierzona utrata masy ciała,
• ból brzucha w prawym, dolnym boku, który nasila się po posiłkach,
• biegunka tłuszczowa,
• objawy przypominające chorobę wrzodową,
• wyczuwalny guz w prawym, dolnym boku jamy brzusznej,
• z biegiem czasu niedożywienie i wyniszczenie,
• ból jamy ustnej i dziąseł, owrzodzenia, afty,
• dysfagia (zaburzenia połykania).

Pomocna diagnostyka

• badanie na obecność przeciwciał przeciwko Saccharomyces cerevisiae (występują u ok. 60 proc. chorych),
• kolonoskopia z oceną końcowego odcinka jelita krętego,
• rektoskopia,
• endoskopia kapsułkowa,
• enteroskopia,
• USG,
• tomografia komputerowa,
• rezonans magnetyczny,
• badanie kontrastowe jelit,
• badania mikrobiologiczne stolca.

Leczenie

Dotychczas nie został opracowany skuteczny schemat leczenia tej przewlekłej choroby. Na sposób leczenia wpływa aktywność choroby – czy jest ona mała, umiarkowana, czy duża, dlatego jest on ustalany indywidualnie, w zależności od danego przypadku – od stopnia zaawansowania choroby i lokalizacji zmian.

Leczenie obejmuje:

• dietoterapię i suplementację (przeciwdziałanie niedoborom żywieniowym),
• leczenie farmakologiczne: leki przeciwzapalne, immunosupresyjne (wpływające na pracę układu odpornościowego) oraz leki łagodzące objawy,
• leczenie operacyjne – konieczne w przypadkach nagłych (np.: przy całkowitej niedrożności jelita cienkiego, masywnego krwotoku lub perforacji z rozlanym zapaleniem otrzewnej). Wskazaniem do operacji są także przetoki, rozległe rany okołoodbytowe, stwierdzenie lub podejrzenie raka.

Celem leczenia jest wywołanie i utrzymanie remisji, minimalizowanie skutków ubocznych leczenia oraz poprawa jakości życia.

Rokowanie

Rokowanie co do wyleczenia choroby Leśniowskiego i Crohna jest niepomyślne, choć wielu chorym udaje się uzyskać okresowe remisje. Połowa chorych na różnym etapie choroby musi być operowana. Niestety rezultaty operacji często nie są zadowalające – co drugi pacjent wymaga jej powtórzenia.

Istotną rolę w terapii odgrywa dieta i zdrowy styl życia. Osobny artykuł zostanie poświęcony odżywianiu w chorobie Leśniowskiego i Crohna.