Według definicji choroba refluksowa przełyku (gastroesophageal reflux disease – GERD – inna, potoczna nazwa to refluks żołądkowo-przełykowy)  to zespół dolegliwości wywołanych zarzucaniem (refluksem) kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Wraz z połkniętym wcześniej pokarmem do przełyku wraca także wytwarzany w żołądku kwas solny i enzymy trawienne, powodując pieczenie, czyli tzw. zgagę. Mogą temu towarzyszyć puste odbijania, uszkodzenia błony śluzowej przełyku, zwane nadżerkami. Choroba refluksowa przełyku rozwija się w efekcie zaburzenia funkcji bariery antyrefluksowej, na którą składa się odpowiednio wysokie napięcie dolnego zwieracza przełyku (LES – loweresopha-gealsphincter).

Choroba objawia się zgagą, odbijaniem i odbijaniem kwaśną treścią, bólem w nadbrzuszu i w klatce piersiowej lub dysfagią (zaburzenia połykania).

Jest to jedna z najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Objawy refluksu występują codziennie u 5–10 proc. osób w populacjach krajów wysoko rozwiniętych, a raz w tygodniu pojawia się nawet wśród 20 proc. populacji. Choroba ta postępuje wraz z wiekiem.

Zgaga pojawia się zwykle po spożyciu nadmiernie obfitych posiłków – tłustych, kwaśnych, cierpkich lub zbyt słodkich. Występowaniu zgagi sprzyja także praca w pochyleniu połączona z dźwiganiem, pozycja leżąca, palenie papierosów, picie alkoholu i kawy, jak również zażywanie niektórych leków.

Leczenie konwencjonalne

Tak zwanym złotym standardem konwencjonalnego leczenia refluksu jest farmakologia polegająca na stosowaniu inhibitorów pompy protonowej (IPP) – przykładowymi preparatami z tej grupy leków mogą być: omeprazol, esomeprazol, lansoprazol, pantoprazol lub antagonistów receptorów histaminowych (H2A) np.: Ranigast, Ranimax, Riflux. Okazuje się jednak, że nawet u połowy pacjentów, nie dość, że środki te nie przynoszą realnej ulgi, to jeszcze wywołują skutki uboczne. Działanie inhibitorów pompy protonowej polega na hamowaniu wydzielania kwasu solnego i zwiększaniu pH treści żołądkowej do powyżej 4. Podsumowując, leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu środków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego, zobojętniających kwas solny i wzmagających napięcie dolnego zwieracza przełyku (LES), a także na podawaniu płynnych, lepkich leków alkalizujących.

Czy rzeczywiście jest to dobry kierunek leczenia? Oczywiście w każdym przypadku należy przeprowadzić bilans zysków i strat, podchodząc do leczenia choroby indywidualnie – najpierw próbując podjąć próby leczenia niefarmakologicznego opartego na zmianie trybu życia i zrozumieniu choroby.

Skutki uboczne leczenia farmakologicznego

Preparaty zobojętniające kwas żołądkowy są łatwe do nabycia, a na niektóre nie trzeba nawet recepty. Niestety, nawet w aptekach IPP polecane są przez farmaceutów rutynowo, sama doświadczyłam takiej porady aptekarskiej. Preparaty mają kojarzyć się nam jako nieszkodliwe środki „gastroprotekcyjne”, terapeutyczne w łagodzeniu różnych dolegliwości ze strony układu pokarmowego czy w profilaktyce wrzodów żołądka. Ludzie nadużywają takich środków, często nie zdając sobie sprawy z długofalowych skutków ubocznych.
Tymczasem badania wykazały, że nawet krótkotrwałe stosowanie IPP (od kilku tygodni do kilku miesięcy) może prowadzić do hipergastrynemii. Długotrwała hipergastrynemia wywołuje niepożądany rozrost komórek okładzinowych żołądka odpowiedzialnych za wydzielanie kwasu solnego, co zwiększa ryzyko zachorowań na nowotwory. Innymi poważnymi skutkami długotrwałego stosowania IPP mogą być: zaburzenia wchłaniania tłuszczów, soli mineralnych oraz witaminy B12, ostre śródmiąższowe zapalenia nerek, zaburzenia mikrobiomu jelitowego, zapalenie płuc lub rozwój chorób sercowo-naczyniowych.  

Kwaśne środowisko  żołądka

Nasz żołądek funkcjonuje prawidłowo, kiedy jego odczyn jest kwaśny, czyli w przedziale 1–2,5 pH. Tymczasem stosowanie  środków blokujących i hamujących wytwarzanie kwasów solnych zatrzymuje na pewien czas (minimum na 12 godzin) trawienie pokarmów, jednak treści pokarmowe (np. niestrawione białka) i tak przedostają się do jelit, a stamtąd do krwiobiegu, gdzie układ odpornościowy traktuje te białka jako toksyny, dając początek chorobom autoimmunologicznym.

Problemem w omawianych przeze mnie preparatach jest blokowanie lub hamowanie wytwarzania kwasu solnego w żołądku. Tymczasem żołądek powinien być kwaśny, aby mógł trawić i wchłaniać białka, przerabiając je na enzymy i aminokwasy. Zaburzenie kwasowego środowiska w żołądku prowadzi do wielu chorób. Sięgając po tabletki „neutralizujące” kwasy żołądkowe, nie czujemy kwasu w przełyku, co wcale nie oznacza, że go tam nie ma.

Czy istnieją naturalne sposoby na poradzenie sobie z tą przewlekłą chorobą? Zapraszam do do lektury drugiej części artykułu, która już wkrótce.