Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy uważana jest za jedną z najczęstszych chorób układu pokarmowego, występuje u ok. 10 proc. dorosłej populacji. Może się pojawić w każdym wieku i u obu płci, ale szczyt zapadalności przypada na okres pomiędzy 20. a 50. r.ż. Wrzody dwunastnicy częściej stwierdza się u mężczyzn.

Wrzody trawienne (czyli ubytki w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy) pojawiają się cyklicznie. Powstają najczęściej w opuszce dwunastnicy i żołądku, czyli tam, gdzie błona śluzowa ma kontakt z kwasem solnym i pepsyną.

Objawy

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy często ma przebieg bezobjawowy lub jeśli objawy występują, zazwyczaj jest to ból w nadbrzuszu, który pojawia się okresowo. Bóle trwają zazwyczaj przez wiele tygodni, nasilają się w pół godziny po spożyciu posiłku w przypadku wrzodu żołądka, do 2–3 godzin po spożyciu posiłku w przypadku wrzodu dwunastnicy lub w nocy między godziną 23:00 a 2:00. Bóle mogą się także pojawić na czczo. Ustępują po zjedzeniu pokarmu lub przyjęciu leków zobojętniających kwas solny. Chorobie mogą towarzyszyć: uczucie pieczenia i palenia w nadbrzuszu, zgaga, puste odbijania, zaparcie, brak apetytu, nudności lub wymioty. Niestety w 50 proc. przypadków ból w nadbrzuszu może sugerować inną jednostkę chorobową, najczęściej stwierdza się dyspepsję czynnościową. Dlatego warto wykonać badania diagnostyczne – rozpoznanie choroby ustala się na podstawie badania endoskopowego lub za pomocą badania rentgenowskiego.

Możliwe przyczyny:

• zakażenie bakterią Helicobacter pylori (przyczyna najczęstsza, nawet 90 proc. przypadków),
• zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
• stres i napięcie emocjonalne,
• różne choroby, np.: choroba Leśniowskiego i Crohna, nowotwory, sarkoidoza,
• czynniki genetyczne – np. grupa krwi 0 sprzyja rozwojowi choroby wrzodowej dwunastnicy,
• palenie papierosów.

Leczenie

Leczenie polega na przestrzeganiu zaleceń dietetycznych, niepaleniu papierosów oraz na unikaniu leków wrzodotwórczych. Jeśli przyczyną choroby jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori, stosuje się odpowiednie leczenie farmakologiczne lub niefarmakologiczne. Zapraszam do przeczytania moich artykułów na temat leczenia zakażeń tą bakterią.

W niektórych przypadkach stosuje się leczenie operacyjne. Wskazaniem są powikłania, do których należą: pęknięcie wrzodu, krwotok lub zwężenie odźwiernika. W przypadku perforacji wrzodu wykonuje się jego zszycie.

Zalecenia dietetyczne

Dieta w chorobie wrzodowej powinna być nie tylko pełnowartościowa, ale także musi być ustalana indywidualnie. Jeśli np. osoba chora leczy się bizmutem, nie może spożywać mleka ani jego przetworów, ponieważ bizmut w połączeniu z białkiem mleka traci swoje właściwości. Ogólnie – osoby z chorobą wrzodową powinny mieć lekkostrawną, urozmaiconą dietę, zbilansowaną, dobrze przyswajalną, zawierającą odpowiednią ilość: białka, tłuszczów, węglowodanów, witamin i soli mineralnych. Z diety powinno się wykluczyć pokarmy, które nasilają dolegliwości, czyli powodują bóle brzucha, wzdęcia, odbijania czy zgagę. W okresie zaostrzenia choroby powinno się wykluczyć pokarmy ciężkostrawne, wzdymające lub długo zalegające w żołądku. Powinno się ograniczyć żywność, która by pobudzała nadmierne wydzielanie kwasu żołądkowego, za to pokarm powinien mieć łagodzić stany zapalne błony śluzowej żołądka.

W leczeniu choroby wrzodowej kluczowe znaczenie ma spożywanie niewielkich porcji posiłków w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu i zdenerwowania, regularnie (co 3–4 godziny) o stałych porach. Między posiłkami zaleca się picie wody lub innych napojów obojętnych, np. słabe, niesłodzone napary. Osoby z chorobą wrzodową powinny uwzględniać w diecie produkty bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Z kolei kwas linolowy ułatwia gojenie się uszkodzeń błony śluzowej.

Powinno się ograniczyć podaż błonnika, a warzywa i owoce zaleca się obierać, kroić, miksować, rozdrabniać, gotować w wodzie lub na parze. Powinno się zrezygnować z potraw smażonych, wędzonych, grillowanych, zapiekanych czy odsmażanych. Aby uniknąć bólów nocnych, warto spożyć lekką kolację tuż przed snem.