Choroby opłucnej dotyczą zbiorczo wszystkich chorób ściśle związanych z opłucną. Poniżej zostały wymienione i scharakteryzowane poszczególne z nich.

1. Choroby przebiegające z przesiękiem

Przesięk to płyn przedostający się poza układ naczyń krwionośnych opłucnej przy prawidłowej budowie ich ściany. Taka sytuacja może mieć miejsce głównie w następujących przypadkach: 

• niewydolność serca,
• marskość wątroby,
• zespół nerczycowy,
• przy zwężeniu zastawki mitralnej, 
• przy  chorobach osierdzia, 
• przy  dializach otrzewnowych, 
• przy  hipoalbuminemii, 
• przy  niedoczynności tarczycy. 

2. Choroby przebiegające z wysiękiem

Wysięk powstaje w wyniku zapalenia, na skutek zwiększenia przepuszczalności naczyń włosowatych. Przyczyną wysięku najczęściej są infekcje bakteryjne (na przykład gruźlica płuc) oraz choroby nowotworowe – najczęściej rak płuca. Do rzadszych przyczyn należą: infekcje grzybicze, wirusowe, pierwotniaki (toksoplazma), ropnie płuc, ciała obce, zapalenie otrzewnej, migrujące pasożyty, urazy, czynniki immunologiczne (np. choroby reumatyczne), nowotwory sutka, opłucnej, zapalenie trzustki, zator tętnicy płucnej.

3. Krwiak opłucnej

Krew w jamie opłucnej jest najczęściej przyczyną urazu płuca i uszkodzenia naczyń krwionośnych, jednak krwisty wysięk może manifestować także choroby nowotworowe.

4. Wysięk chłonny (chłonkotok) 

Chłonkotok to zjawisko gromadzenia się chłonki w jamie opłucnej. Głównymi przyczynami chłonkotoku są: zatkanie przewodu piersiowego lub jego odnóg albo uszkodzenia jego ściany, a tym samym – zahamowanie przepływu chłonki. Do najczęstszych przyczyn chłonkotoku należą: nowotwory klatki piersiowej, urazy (zwłaszcza uszkodzenia śródoperacyjne), gruźlica, zakrzepica żylna.

5. Zwłóknienie opłucnej

Zwłóknienie opłucnej to gruba warstwa tkanki włóknistej na opłucnej. Najczęściej jest powikłaniem ropniaka lub krwiaka opłucnej.

6. Odma opłucnowa

Odma opłucnowa to stan, w którym do jamy opłucnej dostaje się powietrze, które następnie uciska pęcherzyki płucne i prowadzi do uszkodzenia płuc. Odma opłucnowa może być skutkiem uszkodzenia lub przebicia klatki piersiowej.

Często po zabiegach chirurgicznych klatki piersiowej dochodzi do gromadzenia się płynu w jamie opłucnej, co prowadzi do rozwoju zapalenia opłucnej. W jego przebiegu płyn zbiera się w jamie opłucnej, co utrudnia rozprężenie płuca i zaburza prawidłową ruchomość klatki piersiowej – w konsekwencji występuje niewydolność układu oddechowo-krążeniowego. Choroba jest groźna, a nieleczona może się zakończyć się zgonem.

Płyn w opłucnej pojawia się w ok. 33 proc. przypadków raka płuca, 16 proc. przypadków gruźlicy płuc i do 21 proc. przypadków bakteryjnych zapaleń płuc. U ok. 50 proc. pacjentów kierowanych do od­działów pulmonologicznych w celu diagnostyki płynu w jamie opłucnej rozpoznaje się nowotwór zło­śliwy, a pierwszym objawem ponad 10 proc. chorób nowotworowych jest właśnie wysięk opłucnowy.

Opracowała Agata Majcher

Źródła: 

Choroby układu oddechowego [w:] „Medycyna praktyczna”, redaktorzy działu: E. Niżankowska-Mogilnicka, R Krenke, F. Mejza.