Cynk jest jednym z najsilniejszych pierwiastków antywirusowych. Hamuje syntezę materiału genetycznego wirusa, pozwala na komunikację między komórkami układu immunologicznego, dlatego lepiej zwalczają patogeny.

Cynk zawarty jest w: fasoli, pieczarkach boczniakach, pestkach dyni, ziarnach sezamu, roślinach strączkowych. Białko zwierzęce zwiększa wchłanianie cynku – 100 g wołowiny daje 50 proc. dziennego zapotrzebowania na cynk. Cynk ze źródeł zwierzęcych jest bardziej biodostępny niż z roślin.

Niedobór cynku szacunkowo występuje u co trzeciej osoby, najbardziej narażeni są:

• dorośli w wieku 60 lat i powyżej,
• wegetarianie,
• konsumenci zbóż, nasion, orzechów i roślin strączkowych,
• osoby ze złą dietą,
• kobiety w ciąży i karmiące,
• osoby nadużywające alkoholu,
• osoby z problemami żołądkowo-jelitowym.
  
  

Jedynym minerałem częściej występującym w organizmie niż cynk, jest żelazo. Jednak w przeciwieństwie do żelaza, twoje ciało nie może magazynować cynku. Musisz go codziennie spożywać, aby mieć go odpowiedni poziom.

Zdrowy układ odpornościowy nie może bez cynku funkcjonować. Pierwiastek ten jest kluczowym przekaźnikiem komórek odpornościowych.

Cynk potrzebny jest do produkcji białych krwinek, które krążą we krwi w stanie gotowości przeciwko inwazyjnym patogenom.
Cynk wpływa również na produkcję przeciwciał i cytokin, wchłanianie niechcianych komórek lub cząstek oraz regulację genów w białych krwinkach.

Równie ważny dla zdrowia układu immunologicznego, jak i dla zdrowia układu odpornościowego, cynk przez lata zajmował miejsce na drugim miejscu w stosunku do innych składników odżywczych. Jednym z powodów tego zaniedbania jest trudny do zmierzenia poziom cynku. W przeciwieństwie do żelaza istnieje bardzo niewiele dokładnych metod testowania na zawartość w organizmie tego pierwiastka. Z tego powodu większość ludzi nigdy nie była testowana na jego obecność.

Chociaż cynk znajduje się w całym organizmie jako część białek i kwasów nukleinowych, stan cynku w surowicy nie zawsze odzwierciedla prawdziwy poziom tego pierwiastka. To samo dotyczy badań moczu i analizy włosów.
Poza sprawnym układem odpornościowym, cynk jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania: mózgu, serca, wątroby, trzustki, nerek, kości i mięśni.

Cynk odgrywa ważną rolę w zmniejszaniu stresu oksydacyjnego, a nadmierny stres oksydacyjny powoduje szkodliwe działanie wolnych rodników, które mogą prowadzić do przyspieszonego starzenia się komórek. Cynk pełni ważną funkcję w naprawie komórkowego DNA. Jeśli jest go za mało, to organizm traci zdolność do naprawy uszkodzeń DNA spowodowanych stresami oksydacyjnymi.
Inne stresory, jak: oddychanie, zanieczyszczenia, zła dieta i otyłość również przyczyniają się do uszkodzenia DNA.

Posiadanie wystarczającej ilości cynku wpływa na wszystkie aspekty zdrowia:

1. Zdrowie układu krążenia. Wyższe poziomy cynku są związane z optymalnym zdrowiem układu krążenia. Cynk może odgrywać kluczową rolę także w prawidłowym obrocie wapnia w komórkach serca.
   
   
2. Zdrowie płuc i układu oddechowego. Odpowiedni poziom cynku poprawia funkcję układu oddechowego, szczególnie podczas sezonowych problemów zdrowotnych.
   
   
3. Zdrowie metaboliczne. Cynk jest niezbędny do działania ponad 300 enzymów, które wspomagają metabolizm węglowodanów i białek, trawienie, i wchłanianie.
   
   
4. Zdrowie mózgu. Cynk zapobiega gromadzeniu się wadliwych białek w mózgu i odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego ich kształtu dla zapewnienia właściwych funkcji poznawczych.
   
   
5. Zdrowie narządów zmysłów. Brak węchu i/lub smaku to jeden z klasycznych objawów niedoboru cynku. W przypadku niedoboru pierwiastka komórki w narządach smaku i węchu obumierają szybciej. Cynk pomaga oczom wyczuwać światło i przekazywać impulsy nerwowe do mózgu.
   
   
6. Zdrowe kości. Cynk odgrywa kluczową rolę w macierzy kostnej i utrzymuje równowagę między budowaniem i rozpadem kości, co jest szczególnie ważne w wieku podeszłym. Powoduje również mineralizację kości, ponieważ jest kofaktorem fosfatazy alkalicznej – enzymu znajdującego się w komórkach kostnych.
   
   
7. Synteza białek i gojenie ran. Cynk utrzymuje zdrową skórę i barierę błon śluzowych.

Nadmierne ilości cynku mogą zmniejszać funkcje odpornościowe, a także obniżać „dobry” poziom cholesterolu HDL.
Ponadto nadmiar cynku może niekorzystnie wpływać na poziom miedzi, a także na słuch i smak. Wykazano, że już 60 mg cynku dziennie ma negatywny wpływ na poziom miedzi. Dlatego tak ważne jest, aby uzyskać odpowiednią ilość cynku.

Wiele osób ma niedobór cynku, ale o tym nie wie

Nawet jeśli masz wystarczającą ilość cynku w swojej codziennej diecie, pewne warunki mogą uniemożliwić wchłanianie i wykorzystanie niezbędnego minerału. Problemy żołądkowo-jelitowe są często związane z niedoborem cynku. Przy nadwrażliwości na gluten lub nietolerancji glutenu niedobór tego pierwiastka występuje dość często.  W celiakii lub nietolerancji glutenu organizm uszkadza kosmki jelit w odpowiedzi na gluten. Może to prowadzić do stanu zapalnego i zaniku kosmków w efekcie zmniejsza się zdolność i powierzchnia wchłaniania

13 objawów wskazujących na potencjalny niedobór cynku

Ważną rzeczą, którą należy wiedzieć o cynku, jest to, że nawet niewielki niedobór może poważnie wpłynąć na układ odpornościowy – i całe ciało. Oto kilka oznak wskazujących na niedobór cynku:

• częste choroby układu oddechowego lub inne infekcje,
• trudności ze snem,
• niski poziom energii,
• nerwowość,
• powolne gojenie się ran,
• pogorszenie zmysłu wzroku, smaku lub węchu,
• wysypki skórne,
• brak skupienia i mgła mózgowa,
• osłabiony słuch,
• uczucie przygnębienia,
• zwiększona alergia pokarmowa i środowiskowa,
• przerzedzone włosy lub łysienie,
• niepłodność męska.
  
  

Wszystkie te objawy mogą naśladować inne stany, więc większość ludzi – i lekarzy – rzadko podejrzewa niedobór cynku.
Jeśli masz jeden lub kilka z tych objawów, i ani ty, ani twój lekarz nie potraficie zidentyfikować przyczyny, sugeruję wypróbowanie wysokiej jakości suplementu cynku. Możesz być jednym z wielu, którzy mają niedobór, a obserwowanie, czy objawy po suplementacji zaczną zanikać, jest prawdopodobnie najlepszym sposobem potwierdzenia niedoboru cynku.

Stres emocjonalny jest jednym z największych czynników powodujących niedobór cynku. W stresie ciało kieruje cynk do: mózgu, narządów, mięśni i skóry, aby pomóc naprawić uszkodzenia spowodowane stresem.

Długotrwały stres może obniżyć stężenie cynku i zwiększyć poziom kortyzolu we krwi – hormonu stresu

Brak kontroli stresu wpływa negatywnie na zdrowie nadnerczy. Z kolei zmęczenie nadnerczy może prowadzić nie tylko do niedoboru cynku, ale także wapnia i magnezu.

Aby uzyskać zdrową równowagę hormonów – w tym hormonów tarczycy – potrzeba odpowiedniego poziomu cynku. Dzieje się tak, ponieważ pierwiastek ten pomaga w produkcji: progesteronu, kortyzolu i aldosteronu – hormonów niezbędnych dla optymalnego samopoczucia i zdrowej odpowiedzi zapalnej.

Istnieje wiele czynników, które wchodzą w grę wraz z wiekiem i zwiększa się ryzyko niedoboru cynku. Na przykład zmniejsza się zdolność do wchłaniania i wykorzystywania tego pierwiastka.  Zbyt mało biodostępnego cynku – lub cynku, który organizm może łatwo wchłonąć i wykorzystać – może prowadzić do częstszych zmian w organizmie.

Częścią mózgu przechowującą cynk jest kora mózgowa – w tym hipokamp i ciało migdałowate. Ten kluczowy region odpowiada za funkcje poznawcze. Odpowiednia ilość cynku jest więc niezbędna dla zdrowego funkcjonowania mózgu i dobrego samopoczucia.

Oprócz osób w wieku powyżej 60 lat istnieje kilka innych grup, które mogą być bardziej narażone na rozwój niedoboru cynku.

Wegetarianie

Biodostępnego cynku jest najwięcej w pokarmach zwierzęcych, takich jak: ostrygi, wątroba i wołowina z pastwisk. Są nie tylko najlepszym źródłem cynku, ale spożywanie tych pokarmów może również zwiększyć wchłanianie cynku ze wszystkich źródeł.
Roślinne źródła cynku nie są wchłaniane tak dobrze jak źródła zwierzęce. Jeśli jesteś wegetarianinem, możesz potrzebować nawet o 50 proc. więcej cynku niż osoby jedzące mięso.

Konsumenci zbóż, nasion, orzechów i roślin strączkowych

Wiele roślin strączkowych, produktów pełnoziarnistych, nasion i orzechów zawiera fityniany i inne związki, które wiążą się z cynkiem i przez to utrudniają organizmowi wchłanianie pierwiastka. Nawet jeśli nie jesteś wegetarianinem, ale jesz dużo tych produktów, możesz również być bardziej narażony na ryzyko.

Kobiety w ciąży i karmiące

Rozwijający się płód wymaga wysokiego poziomu cynku. Jeśli kobieta zaczyna ciążę z marginalnym poziomem tego pierwiastka, może być narażona na ryzyko wystąpienia jego niedoboru. Laktacja może również wyczerpać zapasy cynku matki.

Osoby nadużywające alkoholu

Nawet połowa alkoholików ma niski poziom cynku. Spożywanie etanolu zarówno zmniejsza wchłanianie jelitowe cynku, jak i zwiększa wydalanie cynku z moczem. Ponadto wielu alkoholików nie otrzymuje wystarczającej ilości cynku w typach i ilościach spożywanych przez nich pokarmów.

Cynk odgrywa bardzo ważną rolę w zakażeniach wirusowych układu oddechowego. W przypadku C-19 stosowano siarczan cynku, wtedy zmniejsza się potrzeba sztucznej wentylacji oraz zostaje wyeliminowana konieczność pobytu w oddziale intensywnej terapii. Zmniejsza się śmiertelność i szybciej pacjenci są wypisywani do domu.

Jonofory ułatwiają przejście cynku przez błonę komórkową do wnętrza komórki. Jest to fakt istotny w przypadku zakażeń wirusowych. Jonofory naturalne to kwercetyna i galusan epigallokatechiny.

Kwercetyna jest w: cebuli, orzechach, jabłkach, jagodach, winogronach i pomidorach. Oprócz przenoszenia cynku do wnętrza komórki sama jest substancją silnie antywirusową, ponieważ hamuje namnażanie wirusów szczególnie układu oddechowego, grypy i paragrypy.

Kwercetyna podana z cynkiem szybciej przedostanie się do komórki, ponieważ jest jonoforem dla cynku, a jednocześnie ma silne antywirusowe działanie. Zwykle podaje się jej do 500 mg dziennie

Galusan stanowi 1/3 suchej masy zielonej herbaty, przenika do wszystkich tkanek naszego organizmu i jest silnią substancją antywirusową. Zwykle podaje się go do 400 mg dziennie.

Cynk ma korzystne działanie w przypadku nowotworów, takich jak białaczka, chroni szpik kostny i inne komórki przed szkodliwym działaniem chemioterapii.

Przewlekły nadmiar Zn może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, immunologicznych i niedoboru miedzi. Profilaktycznie zaleca się przyjmowania do 40 mg cynku na dobę (zwykle średnio 15 mg na dobę). W przypadku chorób wirusowych nawet do 100 mg na dobę (zwykle średnio 50 mg na dobę).

Cynk zawsze należy popić szklanką wody, unikać jednoczesnego przyjmowania fosforu i wapnia, ponieważ może to utrudniać wchłanianie cynku.

Opracował Dr Marek Ślusarski