Czosnek niedźwiedzi od wieków był wykorzystywany jako zioło jadalne oraz lecznicze. Swoją nazwę zawdzięcza niedźwiedziom, które podobno zjadają go zaraz po przebudzeniu ze snu zimowego. Dawniej wykorzystywano tę roślinę do leczenia szkorbutu. Ze względu na zawarte w niej cenne składniki odżywcze jest stosowana przy przeziębieniach, a także na poprawę trawienia. Jakie jeszcze właściwości ma czosnek niedźwiedzi?    

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum L.) – znany także jako „cebula czarownic“ oraz „czosnek cygański“ – to roślina należąca do rodziny amarylkowatych z podrodziny czosnkowych. Występuje na różnych obszarach Europy dziko, jak też w uprawach i bardzo rzadko w Azji Mniejszej. Owoc to torebka, która pęka. Zbudowana jest zwykle z trzech komór, gdzie w każdej jest jedno lub dwa nasiona. Czosnek niedźwiedzi najczęściej porasta spore powierzchnie lasów liściastych. Lubi gleby przepuszczalne, wilgotne, próchnicze, a także gliniasto-piaszczyste. Jest mrozoodporny, ale wrażliwy na suszę, a rozwija się nawet na obszarach zacienionych. Nie rośnie w górach powyżej 1900 m n.p.m.  Kwitnie w kwietniu, maju i czerwcu, a owoce i nasiona dojrzewają w okresie letnim w czerwcu oraz w lipcu. Rozsiewa charakterystyczny aromat. Jest rośliną miododajną.  

Do spożycia nadają się wszystkie części czosnku niedźwiedziego: korzenie, owoce i kwiaty, jednak najczęściej wykorzystuje się jego liście. Można je jeść na surowo, jak też gotować. Jest smacznym dodatkiem do: sałatek, zup, dań mięsnych, risotto, serów oraz składnikiem pesto. Nadaje się również jako pasta do kanapek. W celach leczniczych sporządza się też soki i nalewki na bazie tego zioła. Od wieków roślina znajduje zastosowanie w medycynie ludowej ze względu na wiele właściwości prozdrowotnych i leczniczych. Uprawiany jest również dla ozdoby, a także wykorzystywany do odstraszania owadów.   

Składniki czosnku niedźwiedziego

Czosnek niedźwiedzi zawiera witaminy: A, B1, B2, B3, C, a także E. Wśród biopierwiastków warto wymienić: żelazo, magnez, fosfor, wapń, selen, siarkę, potas, sód oraz mangan. W składzie tej rośliny znajdują się również: flawonoidy, aminokwasy, saponiny, adenozyna, alliina, tiosiarczki, cysteina, winylodisiarczki, ajoeny, allicyna oraz olejki eteryczne.  

Czosnek niedźwiedzi pozwala na skuteczne zwalczanie infekcji

W medycynie ludowej doceniano czosnek niedźwiedzi jako środek leczniczy przy wystąpieniu takich chorób jak: szkorbut, dur brzuszny czy gruźlica. Zioło to bowiem zawiera w swoim składzie witaminy i minerały, które wzmacniają organizm. Wykazuje się również silnymi właściwościami przeciwbakteryjnymi oraz przeciwzapalnymi. Doskonale sprawdza się na przeziębienia, grypę i infekcje dróg oddechowych. Ułatwia odkrztuszanie przy zalegającej w oskrzelach wydzielinie, a także działa jak naturalny antybiotyk. Stosowany regularnie wspiera układ immunologiczny, pobudzając wytwarzanie przeciwciał. Wykazano też, że czosnek niedźwiedzi ma działanie przeciwgrzybicze, co zawdzięcza swoim składnikom, wśród których na wyróżnienie zasługuje allicyna.  

Czosnek niedźwiedzi wspomaga funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego

Badania na zwierzętach wykazały, że spożywanie czosnku niedźwiedziego może obniżyć ciśnienie krwi. Substancje zawarte w tej roślinie powodują obniżenie stężenia ,,złego" cholesterolu LDL oraz trójglicerydów. Dzięki temu zostaje zminimalizowane ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, takich jak: miażdżyca, choroba wieńcowa, choroba niedokrwienna serca, zakrzepica żylna oraz wywołanie zawału serca. Jedną z substancji poprawiających jakość tętnic poprzez ich rozszerzenie jest adenozyna, która zapobiega zakrzepom. Tlen jest skuteczniej dostarczany do tkanek, dzięki zawartej w czosnku niedźwiedzim dużej ilości żelaza. Spożywanie tej rośliny wpływa również na rozrzedzenie krwi.    

Czosnek niedźwiedzi wspomaga funkcjonowanie układu trawiennego

Od wieków medycyna ludowa wykorzystywała czosnek niedźwiedzi na poprawę procesów trawiennych. Zioło to zabezpiecza przed wzdęciami i zaburzeniami wchłaniania pokarmów ze względu na pobudzanie zwiększenia produkcji żółci, a także soku żołądkowego. Wpływa również na lepszą perystaltykę jelit. Spożywanie czosnku niedźwiedziego pomaga oczyścić tkanki, a przede wszystkim wątrobę ze szkodliwych substancji dostarczanych w pokarmach, a także wdychanych do organizmu z zewnątrz.    

Czosnek niedźwiedzi poprawia jakość skóry, włosów i paznokci

Czosnek niedźwiedzi ze względu na bogactwo składników mineralnych i witamin wykorzystuje się do pielęgnacji skóry, która staje się bardziej odżywiona i nabiera zdrowego koloru. Takie efekty uzyskuje się nie tylko spożywając ziele, ale również stosując z niego okłady na ciało i maseczki na twarz. W ten sposób można też zwalczać objawy trądziku, wypryski oraz stany zapalne skóry. Osoby, które uskarżają się na bóle reumatyczne, mogą nacierać ciało roztworami z ziela, co złagodzi dolegliwości.

Jedząc czosnek niedźwiedzi, wpływa się też na wzmocnienie struktury paznokci. Poprawia się także jakość włosów. Substancje zawarte w roślinie zmniejszają łamliwość oraz wypadanie, a także dodają im blasku i puszystości.   

Inne prozdrowotne właściwości czosnku niedźwiedziego

• Czosnek niedźwiedzi może zwalczać: larwy, nicienie, tasiemce, a także leczyć choroby pasożytnicze takie jak rzęsitkowica.
• Ma właściwości antyoksydacyjne.
• Może zapobiegać wystąpieniu złośliwej odmiany raka. Badania opublikowane w czasopiśmie  „Journal of the American Cancer Society" potwierdziły, że zawarte w czosnku niedźwiedzim związki siarki mogą być wykorzystywane w leczeniu nowotworów, w tym glejaka.
• Poprawia pamięć.
• Wykazuje skuteczność przy bólach głowy i szumach w uszach.
• Ma działanie przeciwbólowe.
• Przyjmowanie czosnku niedźwiedziego pobudza apetyt.
• Dodaje energii, dlatego w medycynie ludowej był stosowany na impotencję.
• Korzystnie wpływa na chrząstki stawowe.
• Poprawia koncentrację i skupienie uwagi.
• Wykazuje skuteczność w leczeniu anemii.

To warto wiedzieć

Osoby z chorobą wrzodową (dwunastnicy, żołądka) powinny unikać spożywania czosnku niedźwiedziego, tak samo jak ludzie przyjmujący leki przeciwzakrzepowe. Niektóre zwierzęta, jak np. psy, mogą wykazywać objawy zatrucia po zjedzeniu tej rośliny.

Przepis na nalewkę z czosnku niedźwiedziego

Najpierw należy opłukać pod bieżącą wodą dwie szklanki liści czosnku niedźwiedziego. Mogą być suszone. Po ich wyschnięciu trzeba je drobno pokroić. Następnie wkładamy liście do wyparzonej wcześniej butelki i zalewamy jednym litrem wódki 4–60 proc. Najlepiej, żeby całe naczynie wypełniło się po brzeg alkoholem. Po zamknięciu butelki należy nią silnie potrząsnąć, doprowadzając do tego, żeby powietrze uszło ku górze. Teraz trzeba ją odstawić w ciepłe i najlepiej nasłonecznione miejsce. Każdego dnia należy nią potrząsać. Po trzech tygodniach można odcedzić liście czosnku i spożywać na wzmocnienie odporności organizmu, jak też używać zewnętrznie w razie takiej potrzeby.