Termin qi (czyt. czi) nie ma dosłownego odpowiednika w zachodnich językach, może dlatego jest to pojęcie dość odległe i trudne do wytłumaczenia racjonalistom z Zachodu, którzy na wszystko mają gotową odpowiedź, odrębnie postrzegając zjawiska materialne i niematerialne. Qi najprościej można wytłumaczyć jako życiową energię ciała i  ducha o różnej sile natężenia.

Pojęcie qi w tradycyjnej medycynie chińskiej można porównać do hinduskiej prany - siły witalnej, „tchnienia życia”. Qi można poczuć wewnętrznie, zmysłami – jest to niewidoczna siła. Qi to potencjał, inspiracja, czynnik motywujący do działania. Qi jest zmienna, nie jest z góry określona i konkretnie zdefiniowana. Ilość qi zmienia się zależnie od stanu zdrowia człowieka, jego wieku, stylu życia, jak również ekspozycji na stres, przebywania w zanieczyszczonym środowisku lub przebytych traum.

Choć qi nie da się zauważyć „gołym okiem”, to niedobory tej energii manifestują się w formie zastojów (chorób czy zwyrodnień narządowych), chronicznego zmęczenia, odczuwanego bólu  czy też braku pasji i zaangażowania, wypalenia, braku celów życiowych. Praktycy TCM przy stawianiu diagnozy określają qi poszczególnych narządów, posługując się takimi określeniami jak np. nadmiar qi wątroby lub niedobór qi nerek.

Jeśli natomiast człowiek posiada silną qi, na co dzień funkcjonuje dobrze.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej ciało, emocje i duch człowieka są wyrazem tego samego qi – są jednym bytem.
Qi jest zaliczana do podstawowych rodzajów substancji, krążących w naszym ciele.

Funkcje qi

Qi wg TCM (Tradycyjna Medycyna Chińska) jest obecna w pierwszym oddechu wydawanym przez człowieka, który przychodzi na  świat. Qi, choć niewidoczna, jest pełna mocy i wpływa na wszystko, co żyje.
Chiński znak qi przedstawia parę unoszącą się nad garnkiem ryżu oznaczającą energię gotującego się pożywienia.
Qi pełni kilka podstawowych ról w organizmie – transformuje, transportuje i podtrzymuje. Jeśli qi krąży harmonijnie po naszym ciele, czujemy swobodę i energię. Według TCM wyróżnia się pięć funkcji qi w organizmie.

1. Transformacja

Uważa się, że qi jest czynnikiem motywującym – przekształca wdychane powietrze i spożywany pokarm w substancje witalne karmiące ciało: qi, krew oraz płyny ustrojowe.

2. Poruszanie i transport
Moc i potencja qi generuje ruch w całym ciele. Przy niedoborze qi czujemy się zmęczeni i wtedy substancje witalne nie mogą być transportowane do tkanek i komórek.

3. Ogrzewanie
Qi motywuje do działania, aktywizuje, rozgrzewa, normalizuje temperaturę ciała.

4. Ochranianie
Kiedy qi jest silna, służy za tarczę chroniącą ciało przed zewnętrznymi wpływami klimatycznymi: przed zimnem, wiatrem, suchością czy gorącem. Ochronny aspekt qi można utożsamiać z zachodnią koncepcją układu odpornościowego.

5. Unoszenie
Qi porusza się we wszystkich kierunkach – w górę, w dół, do wewnątrz i na zewnątrz. Energia qi utrzymuje wszystko na swoim miejscu, czyli np. krew w naczyniach krwionośnych.

Bunt qi

Qi czasem może się zbuntować, a zaobserwować to można podczas spożywania pokarmu, kiedy treść w sposób naturalny przesuwa się w dół do żołądka i do dalszych organów układu trawiennego. Bunt żołądka, jak wiemy, może objawiać się w różnym sposób: czkawką, odbijaniem, nudnościami czy wymiotami. Może dojść także do rozdrażnienia lub zawrotów głowy. Aby uniknąć buntu qi, medycyna chińska zaleca: unikać spożywania alkoholu, picia napojów wysoko kofeinowych, jedzenia potraw tłustych, rozgrzewających czy pikantnych. Potrawy działające uspokajająco i harmonizująco na qi  to warzywa gotowane, np. marchew czy seler, lekkie zupy warzywne, kleiki lub napar z imbiru.

Jak pielęgnować nasze qi

Dla zapewnienia optymalnego zdrowia powinniśmy pielęgnować swoje qi, jedząc dobrej jakości pożywienie, odpoczywając i wykonując ćwiczenia fizyczne. Harmonię energii qi zaburzają choroby, nierozwiązane problemy, napięcie emocjonalne, a człowiek jest spięty, rozdrażniony, często wybucha złością. Wszystko to powoduje zablokowanie qi, prowadząc do zaburzeń trawiennych czy różnych bólów. W celu poprawienia energii qi chińscy praktycy zalecają unikanie pokarmów wysoko przetworzonych, fast foodów – po prostu zrezygnowanie z niezdrowej żywności, bowiem kwestia, jak i co jemy, wpływa na nasze samopoczucie i zdrowie.

Opracowała Agata Majcher