Przestrzenie powietrzne, które są połączone z jamą nosową, to zatoki przynosowe. Spełniają one bardzo ważną funkcję w organizmie człowieka. Chronią mózgoczaszkę przed różnymi urazami, zapewniają ogrzewanie oczodołu i czaszki, są odpowiedzialne za funkcje oddechowe, a także mają niebagatelne znaczenie w czasie emisji głosu. Czasami jednak działanie tego narządu zostaje zaburzone, np.
w przypadku zapalenia zatok.

Zapalenie może przybrać formę ostrą (ale po wyleczeniu w błonie śluzowej nie pozostają żadne zmiany), nawracającą oraz przewlekłą. Do objawów zapalenia zatok zalicza się: ból twarzy, zębów, czoła, głowy, okolic oczu oraz katar.

Wizyta u specjalisty

W przypadku powtarzających się dolegliwości w okolicach zatok często udajemy się do lekarza, który po diagnozie ustala dalszy tok leczenia. Na podstawie wykonanych badań specjalista może zlecić przyjmowanie antybiotyków lub innych leków, które mają za zadanie zlikwidowanie drobnoustrojów. Jeśli farmaceutyki nie pomagają, a schorzenie ma tendencję do nawrotów lub stanów przewlekłych, wtedy lekarz może zlecić wykonanie zabiegu. Gdy w obszarze zatok występują polipy, które przeszkadzają w drożności, to usuwa się je operacyjnie. Czasami problemy z zatokami mogą być wynikiem skrzywionej przegrody nosowej. Jeśli drożność nosa i zatok jest niewystarczająca i utrudnia oddychanie, wtedy zleca się przeprowadzenie tzw. septoplastyki nosa. Operację zatok można też wykonać za pomocą endoskopu. W ten sposób usuwa się wszelkie zmiany chorobowe, a także poszerza jamę zatok.

Metody na złagodzenie dolegliwości bez leków

Istnieją domowe sposoby radzenia sobie z dolegliwościami wynikającymi z zapalenia zatok i zatkanym nosem – bez stosowania antybiotyków i lekarstw. Na katar i bóle okolic nosa oraz czoła są metody, które mogą okazać się skuteczne i pozwolą ulżyć choremu czującemu się niekomfortowo. Oto kilka przykładów, które dawniej stosowały nasze prababki.

Kompresy, okłady i nacieranie

Dobroczynne właściwości wspomagające chore zatoki wykazuje sól, najlepiej gruboziarnista, morska lub jodowo-bromowa oraz nasiona białej gorczycy. Trzeba przygotować pół szklanki soli i tyle samo gorczycy, a następnie wysypać wszystko na bawełnianą ściereczkę lub do woreczka, czy też skarpetki. Teraz całość należy podgrzać np. w piekarniku. Przed położeniem na czoło należy oczywiście sprawdzić, czy temperatura nie jest za wysoka, żeby nie poparzyć skóry. Dobrym pomysłem jest też zwilżenie czoła wodą.

Można też podgrzać sól i gorczycę bezpośrednio na suchej patelni, a potem owinąć obydwa produkty w ściereczkę i zastosować kompres.

Dawniej na rozgrzanie zatok robiono kompresy przygotowane z grochu. Do woreczka lub skarpetki wsypywano kilka stołowych łyżek nasion tej rośliny i w piecu lub piekarniku podgrzewano do ok. 60°C. Dla zwiększenia mocy działania można oczywiście dodać sól, której cząsteczki wnikną w skórę i wpłyną na oczyszczenie jam nosowych.

Kompres kładzie się na czoło, gdzie musi pozostać aż do wystygnięcia. Po takim zabiegu nie należy pozwolić na oziębienie organizmu przez kilka godzin. Lepiej jest wtedy przebywać w ciepłym pomieszczeniu.
 
W czoło, skronie, a także miejsca pod nosem warto także wcierać maści. Najlepsze będą takie, które bardzo dobrze rozgrzewają. Warta polecenia jest maść kamforowa. Zabiegi dobrze jest stosować kilka razy dziennie.
 
Za pomocą np. olejku eukaliptusowego dobrze jest też wykonać masaż czoła, skroni i okolic nosa. Nie tylko przyniesie to ulgę, ale również będzie świetnym zabiegiem pozwalającym się zrelaksować.

Inhalacje

Dobrym sposobem na zapalenie zatok są także inhalacje. Tę metodę warto stosować podczas infekcji nie tylko nosa, ale również gardła i jamy ustnej. Wdychanie pary wodnej jest tradycyjnym środkiem leczniczym zakorzenionym w medycynie ludowej od bardzo dawna. Zioła i olejki, które stosuje się do inhalacji, mają działanie rozkurczowe, udrażniające i ułatwiające oddychanie.

Zagotowaną wodę najlepiej jest wlać do sporej miski, która pomieści 2 litry cieczy. Następnie należy wsypać do niej ok. 5 łyżek stołowych soli himalajskiej czy też morskiej. Dodajemy także kilka kropel olejku kamforowego lub innego eterycznego, np. majerankowego, lawendowego, czy też eukaliptusowego. Przy mocnym zakatarzeniu dobrze jest wsypać także zioła, takie jak: szałwia, rumianek, mięta pieprzowa czy tymianek. Pochylamy się nad miską, nakrywamy głowę ręcznikiem i głęboko oddychamy, wciągając opary. Podczas tej sesji należy zamknąć oczy oraz unikać dotknięcia twarzą wrzątku. Cały zabieg może trwać ok. 10–15 minut. Ważne, żeby powtarzać go kilka razy dziennie, przez tyle dni, aż objawy miną.

Inhalacje nie są wskazane dla osób, które charakteryzują się prześwitującymi naczynkami krwionośnymi, gdyż cera o takich właściwościach jest wrażliwa na działanie gorącej pary wodnej.

Wdychanie oparów z różnych produktów żywnościowych (bez użycia wody, tylko bezpośrednio) też może pomóc oczyścić zatoki nosowe i zmniejszyć dolegliwości. W tym celu stosuje się: pokrojoną cebulę, podgrzane nasiona gorczycy, rozgnieciony czosnek, starty chrzan, a także kminek.

Płukanki jamy nosowej

Zalegający w nosie śluz to nic przyjemnego. Warto się go pozbyć, co pozwoli na łatwiejsze oddychanie i usunięcie wraz z nim bakterii, które powodują stany zapalne. W tym celu przygotowujemy roztwór do płukanki. Najpierw należy zagotować 1/2 litra wody, potem ostudzić ją tak, żeby była letnia, a następnie wsypać do niej łyżeczkę soli himalajskiej lub morskiej. Do płukania nosa używamy aspiratora. Płyn należy wlać jedną dziurką, a powinien on wypłynąć drugą. Jeśli znajdzie się w ustach, trzeba go wypluć. Potem należy zaaplikować roztwór do drugiej dziurki. Za każdym razem trzeba dokładnie wydmuchać nos. Takie płukanie warto wykonywać co drugi dzień.

Napoje i syropy domowej roboty

Działanie rozgrzewające oraz antybakteryjne mają herbaty z dodatkiem świeżego, startego imbiru, kurkumy, a także cynamonu. Można także przygotować napary, które pomogą walczyć z infekcjami. Bardzo skuteczny jest taki z dodatkiem malin lub soku z tych owoców, miodu spadziowego oraz kwiatów lipy. Można także przygotować syrop z: miodu, czosnku, cytryny oraz pęczku tymianku.

Wywary i napoje warto pić kilka razy dziennie aż do ustąpienia objawów.

Opracował Jarosław Cieśla