Czystek kreteński jest ziołem odznaczającym się licznymi właściwościami leczniczymi, z których przez lata korzystała tradycyjna medycyna ludowa. Napar z czystka w ostatnim czasie zyskuje coraz bardziej na popularności, ponieważ przypisuje się mu kilkukrotnie większe działanie przeciwutleniające niż to, które ma zielona herbata. Roślina ta może się okazać pomocna przy przenoszonej przez kleszcze chorobie.

Czystek występuje naturalnie na skalnych, górskich zboczach od rejonu Morza Śródziemnego aż po Morze Czarne. Jest to wiecznie zielony krzew, który rośnie maksymalnie do metra wysokości, rozwijają się na nim delikatne różowe kwiaty. Dawniej czystek ceniony był ze względu na swoje działanie łagodzące i ściągające. W medycynie ludowej roślina stosowana była jako środek rozszerzający naczynia krwionośne oraz do leczenia ran i skaleczeń. Czystek wykorzystywany był również w leczeniu infekcji i objawów przeziębienia, takich jak: chrypka, angina, zapalenie gardła i oskrzeli, zapalenie krtani, płuc, a także bólów stawów i infekcji układu moczowego.

Czystek – właściwości

Do najczęściej wymienianych właściwości czystka zalicza się działanie: przeciwutleniające, antybakteryjne, antygrzybicze, przeciwwirusowe i wzmacniające.  Za właściwości przeciwutleniające odpowiadają zawarte w czystku: flawonoidy, katechiny, kwas galusowy, proantocyjanidyny, rutyny oraz diterpeny. Przeciwdziałają one rozwojowi wielu chorób, takich jak: choroby układu krążenia, nadciśnienie, miażdżyca tętnic, cukrzyca, nowotwory lub choroby neurodegeneracyjne. Przeciwutleniające działanie czystka polega również na neutralizacji wolnych rodników, dzięki czemu zwiększa się odporność organizmu.

Zapobiegając tworzeniu się wolnych rodników, roślina opóźnia starzenie się organizmu, przeciwdziała chorobom wieku starczego i nowotworom. Za działanie przeciwrakowe odpowiedzialna jest żywica obecna w czystku, która zawiera diterpeny  wykazujące działanie cytotoksyczne w przypadku białaczki i raka piersi. Czystek wykazuje właściwości przeciwbakteryjne wobec licznych szczepów bakterii odpowiedzialnych za zakażenia człowieka. Odpowiedzialne są za to zawarte w czystku kreteńskim olejki eteryczne. W badaniach in vitro udowodniono, iż związki te są skuteczne w hamowaniu wzrostu bakterii Borrelia burgdorferi, która jest odpowiedzialna za rozwój boreliozy W innych badaniach wykazano natomiast, że ekstrakty z czystka są (w niektórych przypadkach) równie skuteczne jako antybiotyk – neomycyna – co potwierdza możliwość stosowania rośliny jako środka przeciwbakteryjnego.

Aktywne związki czystka wykazują działanie przeciwwirusowe – niszczą: wirusy jelitowe, opryszczki, półpaśca oraz wspomagają także walkę przeciwko grzybom Candida.  Przyjmowanie preparatów z tej rośliny pomaga zwalczać choroby układu krążenia (zatory, zakrzepy krwi), ponieważ zawarte w czystku polifenole wykazują działanie ochronne na naczynia krwionośne. Czystek może przyczynić się do zmniejszenia procesów zapalnych w organizmie i powodować szybsze gojenie się ran. Można go z powodzeniem stosować przy bólach i stanach zapalnych: stawów, gardła, krtani, oskrzeli oraz płuc. Ponadto polifenole działają przeciwhistaminowo. (hamowanie reakcji alergicznych).

Żywica z czystka jest jedną z najstarszych substancji zapachowych. Wzmianki o labdanum znajdujemy już w pierwszej księdze Biblii, gdzie jest wymieniana jako jeden z towarów handlowych przewożonych  do Egiptu. Obecnie pozyskuje się ją z gałązek z liśćmi metodą destylacji przegrzaną parą wodną. Od starożytności do początków XX wieku labdanum stosowano do opatrunków, a ponadto do wyrobu: nalewek, maści czy pigułek. Wykorzystywane było również w leczeniu chorób przeziębieniowych i wszystkich innych związanych z nieżytem i zakażeniami układu oddechowego, ponadto zaburzeń miesiączkowania i stanów histerii. Działa lekko przeciwbólowo, wykrztuśnie, odkażająco, powlekająco, pobudzająco na miesiączkowanie, przeciwnerwicowo, żółciopędnie i przeciwzapalnie. Diterpeny labdanowe wykazują działanie cytostatyczne i cytotoksyczne wobec wielu linii komórek nowotworowych (np.: piersi, okrężnicy, białaczki).

Olejek czystkowy - korzenny, ciepły zapach

Olejek eteryczny z czystka, nazywanego też „skalną różą”, jest wciąż mało znanym, lecz bardzo cennym olejkiem. Wszystkie gatunki gromadzą olejki eteryczne – liście i łodygi zawierają brązową żywicę składającą się głównie z terpenów.

Olejek eteryczny z czystka zawiera około 170 składników, głównie: 1,8-cyneolu i wiridiflorolu. Inne to między innymi: alfa- i beta-pinen, kamfen, sabinen, mircen, alfa-felandren, alfa- i beta-terpinen, limonen, p-cymen, borneol, nerol, linalol, geraniol, eugenol, fenchon, ledol, aldehyd bezoesowy, octan geranylu, octan bornylu.

Olejek eteryczny z czystka hamuje rozwój wielu bakterii i grzybów, np.: Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Candida albicans, Helicobacter pylori, Klebsiella pneumonia i aureus (opornego na metycylinę).

Olejek eteryczny z czystka Raw Forest™ powstał na drodze destylacji kwiatów i części roślin z parą wodną. Olejek cechuje bardzo intensywne działanie przeciwzmarszczkowe, regenerujące, ujędrniające i napinające. Jest pomocny w usuwaniu blizn, zmarszczek, intensywnie wspomaga gojenie trądziku, zwęża pory. Olejek wykazuje wiele korzystnych właściwości, na przykład te przeciwutleniające, które redukują ilość wolnych rodników i opóźniają procesy starzenia organizmu. Podnoszą także odporność na infekcje bakteryjne oraz wirusowe, wzmacniając naczynia krwionośne. Olejek z czystka pomaga przy: przeziębieniu, zapaleniu stawów, wzmacnia system immunologiczny, uspokaja nerwy, działa korzystnie przy bezsenności, medytacji.

Do pielęgnacji skóry można go stosować w połączeniu z kremem lub z olejem do masażu. Olejek z czystka silnie odstrasza kleszcze, komary i meszki. Stosuje się go także na trudno gojące się rany. Dzięki unikalnemu składowi olejek stymuluje syntezę naturalnie obecnych w skórze lipidów. Pobudza również działanie mitochondriów, co powoduje szybszą odbudowę i przywrócenie oryginalnej struktury.

Zdrowotne i pielęgnacyjne właściwości olejku z czystka

Olejek z czystka może złagodzić stres i uspokajać umysł, a także niwelować napięcie psychiczne i emocjonalne.

Olejek z czystka na poprawę kondycji skóry

Wykorzystanie olejku z czystka w pielęgnacji urody pozwala zmniejszyć oznaki starzenia, takie jak: zmarszczki, matowienie cery czy utrata jędrności.  Pozwala odmłodzić zmęczoną skórę, a także wzmocnić jej elastyczność.  Wykazuje również intensywne działanie regenerujące, ujędrniające i napinające, przeciwzapalne oraz antyseptyczne. Jest szczególnie polecany w przypadku cery trądzikowej.

Olejek z czystka łagodzi i skraca infekcje wirusowe

Najlepszym sposobem na jego wykorzystanie są inhalacje, które można samodzielnie przeprowadzać w domu.

Olejek z czystka może wspomóc leczenie reumatyzmu

Miejscowy masaż z użyciem rozcieńczonego olejku działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Olejek z czystka  łagodzi problemy menstruacyjne

Przyczynia się do regulowania częstotliwości menstruacji. Usuwa ból, wzdęcia i niweluje nudności.

Opracował Michał Uroczyński