Halitoza (fetor ex ore) to przykra dolegliwość objawiająca się nieprzyjemnym zapachem wydobywającym się z jamy ustnej. Choć nie jest to choroba, objaw ten jest bardzo uciążliwy, niejednokrotnie prowadzący do problemów w życiu osobistym lub zawodowym, a czasem nawet do izolacji społecznej. Nawet 90 proc. przypadków fetor ex ore opiera się na problemach w obrębie jamie ustnej. Powodują go głównie lotne związki siarki będące produktami metabolizmu beztlenowych bakterii Gram-ujemnych obecnych w jamie ustnej. Nieświeży oddech występuje wśród 60 proc. populacji światowej i częściej dotyka mężczyzn powyżej 60. roku życia.

Objaw ten opisywał już ojciec medycyny, Hipokrates, zalecając płukanie ust ziołami, winem, jak również żucie anyżu lub nasion kopru. W średniowieczu osoby z cuchnącym oddechem uznawano za grzeszne – w końcu zapach siarki w tamtych czasach kojarzono z diabłem. Z kolei Talmud zabraniał odprawiania nabożeństw przez kapłanów, jeśli wydalali nieprzyjemną woń. Ta sama księga zezwalała na rozwód z kobietą, której oddech był nieświeży. W buddyzmie przed modlitwą powinno się oczyścić usta, zaś w hinduizmie usta są uważane za „drzwi wejściowe” do ciała, dlatego powinno się je utrzymywać w czystości.

Raczej każdy z nas doświadczył tego uczucia, kiedy bukiet „ciekawych” zapachów i oparów wydobywał się chociażby po zjedzeniu wysokosiarkowych warzyw czy innych aromatycznych dań. Nie traktujemy tego jak jakiejś patologii – ot, jest to naturalne zjawisko. Zjedliśmy czosnek, to znamy źródło woni. Jednak halitoza może być sygnałem toczącej się w organizmie choroby, dlatego warto poznać jej przyczyny.

Przyczyny

W zależności od pochodzenia przykrego zapachu, ze względu na umiejscowienie jako źródło przyczyny halitozy wyróżnia się:

• jamę ustną i gardło, 
• jamę nosową,
• górne drogi oddechowe,
• przewód pokarmowy.

Wśród czynników sprzyjających halitozie wymienić można: zaniedbania higieniczne, zaleganie resztek pokarmowych między zębami lub protezami, choroby przyzębia, nieprawidłowo wykonane uzupełnienia protetyczne i wypełnienia, próchnicę, zgorzel miazgi zębowej, utrudnione wyrzynanie zębów mądrości, zakażone rany poekstrakcyjne, nalot na tylnej części języka, zmniejszone wydzielanie śliny, zapalenie migdałków, infekcję górnych dróg oddechowych, infekcję bakteriami Helicobacter pylori, zapalenie zatok przynosowych, ciało obce w przewodzie nosowym, niewydolność wątroby, kwasicę ketonowę, „zespół odoru rybnego” lub kapustnego (trimetylaminuria, hipermetioninemia), przetoki ropne lub zmiany wrzodziejące i nowotworowe.

Na nieprzyjemny zapach z ust wpływ może mieć również ogólny stan organizmu, czyli: odwodnienie, wysoka gorączka, stany głodzenia oraz duży wysiłek fizyczny. Halitozę powodują także: palenie tytoniu, zażywanie niektórych leków oraz oczywiście specyficzna dieta. Jak widzimy, przyczyn może być mnóstwo.

Leczenie

Leczenie polega przede wszystkim na zdiagnozowaniu przyczyny i na tej podstawie opracowuje się plan leczenia przyczynowego, którego celem jest poprawa stanu jamy ustnej. Profilaktycznie powinno się utrzymywać higienę w jamie ustnej, dokładnie czyścić zęby, przestrzenie zębowe, dziąsła i język, usuwać kamień nazębny, starając się nie dopuszczać do jego powstawania. Ważnym elementem jest także płukanie jamy ustnej i unikanie palenia papierosów, stosowanie właściwej diety (np. unikanie jedzenia cebuli czy czosnku), wypijanie odpowiedniej ilości płynów, żucie bezcukrowej gumy do żucia lub ziół (odświeża to oddech  i zwiększa produkcję śliny).