W organizmie znajduje się 20–30 mg jodu, w tym większość w tarczycy, a śladowe ilości także we krwi i tkankach.

Jod jest składnikiem dwóch hormonów tarczycy odpowiadających za wiele procesów przemiany materii: trójjodotyroniny i tyroksyny. Biorą one między innymi udział w syntezie białek, przyspieszają spalanie glukozy oraz pobudzają do działania wiele enzymów.

Jod przede wszystkim znany jest z tego, że ma działanie odkażające. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynosi 150 µg dla dzieci i dorosłych. Za dawkę toksyczną uznaje się 1 mg jodu dziennie.

Tarczyca potrzebuje jodu do produkcji hormonów, a gdy go brakuje – powiększa się. Kiedyś wole wywołane niedoborami tarczycy było częstą dolegliwością. Dziś dotyczy głównie osób zamieszkujących rejony, szczególnie górskie, o niskiej zawartości jodu w wodzie. Pierwiastek występuje głównie w wodach mórz, oceanów, w organizmach żywych i w niewielkich ilościach w glebie.

W przypadku wybuchu jądrowego powstaje chmura, której składnikiem jest jod. Jeśli organizm cierpi na niedobory tego pierwiastka, to absorbowany jest jod radioaktywny z tej właśnie chmury. A to częsty powód powstawania nowotworów.

Jod – zwiększone zapotrzebowanie

Zwiększone zapotrzebowanie na jod dotyczy głównie osób zamieszkujących rejony o niskiej zawartości jodu w wodzie. W warzywach z rodzaju Brassica (kapusta, rzepa, kalafior, brukselka) obecne są substancje, zwane czynnikami wolotwórczymi, które ograniczają przyswajanie jodu. Podobnie wygląda sprawa z podwyższonymi dawkami manganu i kobaltu.

Jod – skutki niedoborów i zbyt dużych dawek

Niedobory jodu powodują upośledzenie syntezy hormonu tarczycy, co skutkuje powstaniem charakterystycznego wola. Inne objawy to: chroniczne zmęczenie, apatia, przyrost masy ciała, suchość skóry i nadwrażliwość na zimno. Nadmiar jodu jest dość dobrze tolerowany przez gruczoł tarczycy. Na początku mogą jednak pojawić się objawy typowe dla niedoboru pierwiastka, bo nadmiar jodu może czasowo zablokować syntezę hormonów tarczycy. Zbyt duża ilość tego pierwiastka w organizmie powoduje też zmiany trądzikowe skóry i zapalenie ślinianek.

Jod – najlepsze źródła

Największe ilości jodu znajdziemy w owocach morza: rybach, małżach, ostrygach, krewetkach, homarach i wodorostach morskich. W naszych warunkach najlepszym źródłem tego pierwiastka są: woda, sól jodowana, wątróbka, jaja, chleb razowy oraz mleko.

Radosław Lesz