Kakao, a wraz z nim pyszna czekolada, niezmiennie uwodzi świat już tyle tysięcy lat. Klasyczny, słodki smak i aksamitna konsystencja wręcz zniewalają nawet najbardziej wybredne podniebienia. Łacińska nazwa kakao to Theobroma cacao ( t heo = bóg, bogowie, broma = pokarm). Zatem kakao to „pokarm bogów”. Zjedzenie czekolady wywołuje uczucie błogiego ukojenia i dobrostanu, nic więc dziwnego, że wyroby na bazie kakao często wybierane są jako podarunki dla bliskich osób. Niebiańska przyjemność odbierana jest wszystkimi zmysłami. Uważa się, że kakao zostało po raz pierwszy odkryte przez cywilizację Majów w Ameryce Środkowej. Do Europy zawitało w XVI wieku, szybko zyskując wielką sławę.

Zdrowotne korzyści z picia kakao

Odkąd odkryto czekoladę, zaczęto nadawać jej status lekarstwa. W końcu ten brązowy proszek musiał leczyć, skoro zaraz po jego spożyciu człowiek czuł się lepiej, prawda? Nie wiadomo, czy były to tylko pobożne życzenia, czy rzeczywiście składniki kakao cudownie leczyły nieprzyjemne skutki po libacjach alkoholowych. Podobno dobrze też wpływały na kobiecą płodność. Jeden z XVIII-wiecznych ekspertów
z dziedziny zdrowia napisał kiedyś, że dzięki czekoladzie jego żona trzykrotnie powiła bliźnięta. Na początku XVII w. kakao w formie płynu cieszyło się wielkim uznaniem, a do jego stale rosnącej popularności dorabiano kolejne teorie o jego nadzwyczajnych walorach terapeutycznych.

Prawie jak narkotyk

Co takiego jest w czekoladzie, że często trudno jest się pohamować, by jej nie zjeść „za jednym posiedzeniem”? Otóż zbadano kakao pod kątem jego wpływu na produkcję opioidów – substancji chemicznych obecnych m.in. w opium – wywołujących uczucie delikatnej euforii. Jedzenie czekolady jest jednym ze sposobów stymulacji mózgu do wytwarzania naturalnych opiatów przytępiających ból i wzmagających odczuwanie zadowolenia.

Kakao wpływa na mózg w podobny sposób jak marihuana. THC (tetrahydrokannabinol) zawarty w nielegalnej w Polsce używce przedostając się do receptorów w mózgu, odpowiada za uczucie przyjemności. Choć kakao nie zawiera THC, to ma w sobie podobnie działającą substancję o nazwie anandamid będący alkaloidem kakaowca z grupy psychoaktywnych kannabinoidów (neuroprzekaźnik wydzielany podczas snu i relaksu).

Oprócz anandamidu kakao zawiera teobrominę, która wpływa na mózg w podobnym stopniu jak kofeina z kawy, jednak nieco słabiej. Teobromina jest związkiem organicznym (alkaloid purynowy) uważanym za środek stymulujący o działaniu rozluźniającym. Teobromina rozszerza naczynia krwionośne mózgu, korzystnie wpływając na poprawę procesów myślowych. Choć alkaloid ten korzystnie oddziałuje na człowieka, związek ten jest jednak bardzo szkodliwy dla psów, kotów i koni – zjedzenie przez te zwierzęta dwóch tabliczek czekolady może okazać się dla nich śmiertelne.

Zawartość teobrominy i anandamidu jest różna w zależności od rodzaju czekolady. Gorzka zawiera ich najwięcej (koncentracja kakao jest najwyższa w czekoladach gorzkich). W celu zmaksymalizowania korzyści zdrowotnych, wybieraj gorzką czekoladę o zawartości przynajmniej 70 proc kakao, a sam proszek kakaowy – nieodtłuszczony.

Co jeszcze potrafi kakao?

Współczesne badania potwierdzają, że kakao zawiera ważne związki mogące przynieść korzyści naszemu zdrowiu. Najważniejsze z nich to naturalne polifenole wykazujące liczne korzyści zdrowotne, np. przyczyniają się do zmniejszenia stanu zapalnego, obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, poprawy poziomu cholesterolu i cukru we krwi.

Oprócz obniżania ciśnienia krwi kakao zmniejsza ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu. Flawanole zawarte w kakao  poprawiają poziom tlenku azotu we krwi, który rozluźnia i rozszerza tętnice i naczynia krwionośne oraz poprawia przepływ krwi.

Wyniki badań niezbicie wykazują, że częste spożywanie niewielkich ilości czekolady bogatej w kakao może mieć działanie ochronne dla serca oraz zmniejsza ryzyko chorób neurodegeneracyjnych poprzez poprawę funkcji mózgu i przepływu krwi. Kakao poprawia nastrój i łagodzi objawy depresji. Jedno z badań dotyczących spożycia czekolady i poziomu stresu u kobiet w ciąży wykazało, że częstsze spożywanie czekolady wiązało się ze zmniejszonym stresem i poprawą nastroju u niemowląt.

Kakao wykazuje  działanie przeciwcukrzycowe, pod warunkiem że nie jest to mleczna czekolada czy batoniki. Według badań wyższe spożycie kakao może obniżyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, jak również poprawić wrażliwość na insulinę oraz zmniejszyć stan zapalny u osób z cukrzycą i bez cukrzycy.

Kakao jest silnym przeciwutleniaczem, więc pijąc ten smaczny napój, zwiększamy szanse, by zapobiec nowotworom. Przeciwnowotworowe działanie „pokarmu bogów” polega na ochronie komórek przed uszkodzeniem przez reaktywne cząsteczki, zwalczaniu stanów zapalnych, hamowaniu wzrostu komórek rakowych i sprzyjaniu ich apoptozie.

Kakao ponadto zawiera wiele związków mających właściwości antybakteryjne, antyenzymatyczne i stymulujące układ odpornościowy, które mogą przyczynić się do jego wpływu na zdrowie jamy ustnej. W jednym badaniu szczury zakażone bakteriami jamy ustnej, którym podawano ekstrakt z kakao, miały znaczną redukcję ubytków w zębach w porównaniu do tych, którym podawano tylko wodę.

Artykuł nie wyczerpał wszystkich możliwości tego wspaniałego surowca. Kakao można potraktować jako smaczny nutraceutyk o atrakcyjnych walorach organoleptycznych i terapeutycznych.

Bibliografia

Bardi C., Pietersen C., Złota księga czekolady, 2009