Koper ogrodowy potocznie nazywany „koperkiem“ jest popularnym dodatkiem do wielu dań polskiej kuchni. Stanowi składnik potraw nie tylko ze względu na swoje walory smakowe i aromatyczne, ale również przez wpływ na zdrowie. Od dawna jest wykorzystywany w ziołolecznictwie. Korzystnie działa na przewód pokarmowy, wzmaga produkcję pokarmu u matek karmiących piersią, a także stosuje się go na uspokojenie. Jakie jeszcze właściwości posiada koper ogrodowy?

Koper ogrodowy (Anethum graveolens L.) w Polsce określany jako: kajzer, koper swojski, koper wonny, koperek, kopr polski oraz krop, to jednoroczna roślina należąca do rodziny selerowatych i pochodząca z kontynentu azjatyckiego. W dawnych czasach przypisywano jej magiczną moc, która zapewniała dobre sny oraz chroniła domostwo przed uderzeniem pioruna. Została szeroko rozpowszechniona, a jej uprawy można spotkać na całym świecie. Do dobrego rozwoju warto sadzić ją na glebach wilgotnych, żyznych i przepuszczalnych. Powinna być osłaniana od wiatru i rosnąć w miejscach, gdzie dociera dużo promieni słonecznych. Liście są zbierane od wiosny do lata, a nasiona po dojrzeniu.  

Koper ogrodowy jest użytkowany jako przyprawa. Świeże i młode pędy określa się jako „koperek“. Roślinę wykorzystuje się do: gotowanych ziemniaków, zup, chłodników, jako dodatek do sałatek, ryb, jaj faszerowanych oraz twarogu, a także jako składnik do kiszenia ogórków. Do przyprawiania dań mięsnych używa się sosu koperkowego. Z owoców kopru ogrodowego powstają nalewki, a także aromatyczne likiery oraz marynaty. Roślina znalazła zastosowanie w ziołolecznictwie oraz przemyśle kosmetycznym. Koper ogrodowy jest składnikiem stroików i bukietów.     

Składniki kopru ogrodowego

Koper ogrodowy zawiera witaminy: A, B1, B2, B3, B5, B6, B9, C, D, E, H oraz K oraz biopierwiastki, takie jak: żelazo, magnez, mangan, potas, fosfor, cynk, miedź, sód i wapń. W składzie rośliny znajdziemy: flawonoidy, garbniki, kumaryny i błonnik pokarmowy. Wśród związków znajdujących się w olejku eterycznym warto wymienić: limonen, felandren, a także karwon.  

Koper ogrodowy korzystnie wpływa na układ trawienny

Związki zawarte w koprze ogrodowym, a zwłaszcza olejek eteryczny, wpływają na zwiększoną produkcję soków trawiennych. Pod wpływem jego działania wytwarza się też spora ilość żółci. Dzięki temu trawienie może przebiegać bez zakłóceń i nieprzyjemnych skutków ubocznych wywołanych spożywaniem różnych pokarmów, np. ciężkostrawnych i tłustych. Poprawia się też perystaltyka  oraz zostaje przywrócona równowaga flory bakteryjnej jelit. Koper ogrodowy może pomóc na wzdęcia i kolki. Napary z dodatkiem tej rośliny warto podawać dzieciom, które borykają się z bolesnymi kolkami. Koperek jest niskokaloryczny, a do tego wpływa na przyspieszenie metabolizmu. Zawarty w nim błonnik pokarmowy pomaga usunąć z organizmu zbędne produkty przemiany materii, a także zapewnia uczucie sytości po spożyciu posiłku.   

Koper ogrodowy jest bogatym źródłem antyoksydantów

Koper ogrodowy zawiera związki, które zapobiegają chorobom, a w razie ich wystąpienia pomagają w szybkim powrocie do zdrowia. Wykazano, że roślina ta ma działanie przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Spożywając ją, można powstrzymać rozwój bakterii, np. paciorkowca kałowego, E.coli oraz Salmonella typhi. Napary czy herbatki na bazie koperku warto wypijać w czasie infekcji wirusowych układu oddechowego. Są skuteczne na kaszel, a także dobrze sprawdzają się przy wystąpieniu nieżytu górnych dróg oddechowych.
Znajdujące się w koprze ogrodowym duże ilości antyoksydantów wpływają na wzmocnienie układu odpornościowego, a także działają przeciwzapalnie. Zwalczają wolne rodniki, co nie tylko opóźnia procesy starzenia się organizmu, ale również zapobiega chorobom: serca, wątroby, nerek, mózgu oraz chroni przed rozwojem nowotworów. Zawarty w zielu olejek eteryczny może być użyty przy terapii leczenia raka okrężnicy, płuc i piersi.       

Koper ogrodowy na uspokojenie  i dolegliwości bólowe

Zawarte w zielu substancje pozytywnie wpływają na układ nerwowy. Są skutecznym środkiem antystresowym. Herbatki i napary na bazie kopru ogrodowego działają delikatnie uspokajająco. Warto zatem je zażywać przy problemach z zasypianiem, na rozdrażnienie, lęki i uczucie niepokoju. Poza tym pomagają na bóle głowy. Zalecane są kobietom zmagającym się z bolesnymi miesiączkami, gdyż niwelują dolegliwości związane z menstruacją.

Koper ogrodowy można stosować zewnętrznie

Medycyna ludowa wykorzystywała koper ogrodowy przy: zakażeniach skóry, wypryskach, trądziku i ropniach. Okłady na bazie ziela działają antyseptycznie, regenerują komórki i pozwalają na szybsze wyzdrowienie. Można je stosować także na choroby oczu. Koper ogrodowy jest składnikiem wielu kosmetyków pomagających pielęgnować ciało, nawilżać suchą skórę i doskonale nadają się na przetłuszczone włosy. Warto też na bazie ziela stosować płukanki, np. na odświeżenie oddechu. W starożytności olejkiem z rośliny namaszczano ciało.  

 
Inne właściwości kopru ogrodowego

•    Już w starożytności stosowano koper ogrodowy na pozbycie się czkawki, która długo nie chciała przejść.
•    Substancje zawarte w koprze skutecznie oczyszczają organizm z toksyn.
•    Ziele warto spożywać, żeby poprawić kondycję układu moczowego.
•    Ma właściwości wiatropędne.
•    Koper ogrodowy może pomóc obniżyć ciśnienie krwi. 
•    Spożywany przez kobiety karmiące piersią przyczynia się do zwiększonej laktacji. 
•    Koper ogrodowy ma właściwości antybakteryjne.
•    Roślina wpływa na zmniejszenie poziomu ,,złego" cholesterolu LDL we krwi.
•    Koperek działa przeciwskurczowo i przyczynia się do zmniejszenia napięcia tzw. mięśni gładkich.
•    Napary na bazie ziela można stosować na zwalczanie drożdżaków oraz pleśni.
•    Koper ogrodowy wpływa na zmniejszenie stężenia cukru we krwi. 

Przepis na napar z kopru ogrodowego na problemy trawienne

1/2 łyżeczki suszonego kopru ogrodowego należy zalać 250 mililitrami wrzącej wody. Następnie parzyć całość pod przykryciem przez ok. 10 minut. Po ostudzeniu można popijać w ilości trzech łyżek stołowych po spożyciu posiłku.

Opracował Jarosław Cieśla