Kurkuma we wschodniej kulturze znana jest od wielu tysiącleci. Była wykorzystywana nie tylko jako przyprawa ze względu na swoje walory smakowe i aromatyczne. Ceniono ją także za właściwości prozdrowotne oraz lecznicze. Stosowano tę roślinę na dolegliwości żołądkowe, a także bóle miesiączkowe. 

Kurkuma wzmacnia odporność, przeciwdziała chorobom nowotworowym i wpływa na zmniejszenie poziomu cholesterolu LDL. Otaczano ją wielką estymą, a tubylcy z wysp na Oceanie Spokojnym przypisywali jej nawet właściwości magiczne. W Indiach uznaje się ją za błogosławieństwo Matki Ziemi. Nie tylko jest wykorzystywana jako produkt spożywczy, ale również służy do naturalnego barwienia tkanin. 

Kurkuma (Curcuma L.) określana jeszcze jako „ostryż długi”, „ostryż domowy”, „szafranica”, „żółcień”, „szafran indyjski” oraz „żółty imbir”. To bylina należąca do rodziny imbirowatych. Wiele jej gatunków rośnie dziko w Azji na obszarach o klimacie tropikalnym. Jest uprawiana w Indiach, Chinach, a także w Ameryce Południowej, nie tylko do celów spożywczych, ale też jako roślina ozdobna. Kurkumę otrzymuje się z kłączy ostryżu i wykorzystuje w formie zmielonej. Stosuje się ją jako samodzielną przyprawę, jak też miesza z innymi przyprawami, np. pieprzem czy cynamonem. Występuje również w składzie curry.  

Składniki kurkumy

Jednym z ważniejszych składników kurkumy jest kurkumina wykazująca się właściwościami antoksydacyjnymi oraz przeciwzapalnymi. Kłącze ostryżu zawiera również błonnik pokarmowy, który pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu trawiennego. W jego składzie występują też witaminy: B1, B2, B3, B6, B9, C, a także E oraz K. Pełnią one role zabezpieczające przed groźnymi chorobami, nowotworami, dbają o odporność, a także biorą udział w wielu kluczowych procesach życiowych organizmu. Wśród biopierwiastków występujących w największej ilości warto wyróżnić: potas, fosfor, magnez i wapń. Pozostałe to: żelazo, sód oraz cynk. W składzie kurkumy znajdują się również: olejki eteryczne, polisacharydy, w tym skrobia, a także kwasy nasycone, jednonienasycone, wielonienasycone oraz tłuszcze trans. 

To warto wiedzieć

Kurkumina wchodząca w skład zmielonej kurkumy niestety nie wchłania się dobrze. Dlatego samo spożywanie tej przyprawy nie gwarantuje efektów zdrowotnych i leczniczych. Można to jednak zmienić. Do potraw z kurkumą należy dodawać czarny pieprz. Zawiera on bowiem alkaloid o nazwie „piperyna”, który zwiększa przyswajalność kurkuminy. 

Kurkuma znajduje zastosowanie w leczeniu chorób nowotworowych 

O skuteczności w walce z rakiem i zapobieganiu wielu chorób decyduje najważniejszy składnik kurkumy – kurkumina. Ten żółty barwnik wykazuje się działaniem przeciwutleniającym oraz przeciwzapalnym. Łagodzi też dolegliwości i uśmierza ból. Naukowcy potwierdzają, że warto ją stosować w terapii przeciwnowotworowej. Wykazuje też skuteczność w kuracjach po chemioterapii, zmniejszając jej skutki uboczne. Twierdzi się, że kurkumina ma możliwości, żeby zatrzymać rozwój komórek rakowych i zahamować przerzuty. Działanie zioła sprawia, że chemio- i radioterapia są bardziej skuteczne, a zdrowe komórki zabezpieczone przed skutkami ubocznymi takiego leczenia poprzez usuwanie wolnych rodników. Jej właściwości przeciwutleniające powodują opóźnianie procesów starzenia. Dowodzi się, że może być skuteczna w terapii nowotworów: głowy, szyi, wątroby, żołądka, jajnika, układu nerwowego oraz moczowo-płciowego, płuc, a także czerniaka i białaczki. W badaniach przeprowadzonych na myszach kurkumina dzięki właściwościom chemoochronnym zabezpieczała je przed nowotworem.   

Kurkuma wspomaga układ trawienny 

W wyniku przetwarzania żywności (grillowanie, opiekanie, smażenie mięsa i ryb) mogą w kurkumie powstać toksyczne związki chemiczne, które powodują szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki. Jednymi z nich są mutagenne i kancerogenne heterocykliczne aminy aromatyczne. Już badania z poprzedniego wieku wykazały, że ekstrakt z mięsa, które zostało poddane pieczeniu, wywołało guzy piersi u myszy. Ochronę przed mutagennymi aminami zapewnia kurkumina wykazująca właściwości przeciwmutagennymi. Jej dodatkową zaletą jest nietoksyczność. Skutecznie też chroni wątrobę przed szkodliwymi substancjami. 

Jej właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne mogą przyczynić się do zahamowania wystąpienia wrzodów żołądka. Działa żółciopędnie i dlatego zalecana jest przy zaburzeniach trawienia, a także niewłaściwej pracy woreczka żółciowego i dróg żółciowych.  

Kurkuma poprawia funkcjonowanie mózgu 

Kurkumę warto spożywać nie tylko raz na jakiś czas, ale regularnie jako środek przyczyniający się do leczenia lub zapobiegania groźnym chorobom. W japońskim Toyota General Hospital przeprowadzono badania, z których wynika, że w kłączu tej rośliny znajduje się substancja stymulująca układ odpornościowy do niszczenia białek mających wpływ na hamowanie przesyłania sygnałów w mózgu, co może wywołać poważne zaburzenia psychiczne. Być może to odkrycie pozwoli na leczenie osób z chorobą Alzheimera, a także Parkinsona. Poza tym wykazano, że spożywanie kurkumy wpływa na poprawę myślenia, mówienia, percepcji, pisania, czytania, zdolności wykonywania ruchów celowych i lepszą pamięć. Niweluje także symptomy demencji. Kurkuma ma też właściwości ochraniające neurony dopaminergiczne, dlatego substancje w niej zawarte stosuje się w lekach przeciwdepresyjnych. W składzie kłącza ostryżu
znajduje się też tumeron. Jest to związek mogący wpływać na naprawę struktur mózgu, uszkodzonych po przebytej chorobie lub w wyniku doznanego urazu.   

Kurkuma chroni przed szkodliwymi substancjami i wzmacnia odporność organizmu

Kurkuma dzięki występowaniu w jej składzie kurkuminy wykazuje działanie przeciwzapalne. Ta właściwość pozwala na szybszą regenerację i łatwiejsze gojenie się uszkodzonych tkanek w przypadku ran. Jest także skuteczna w terapii choroby Leśniowskiego-Crohna, czyli przewlekłym zapaleniu jelit, które objawia się: bólami brzucha, biegunką, utratą masy ciała, anemią, co może doprowadzić do powikłań, takich jak nowotwór jelita grubego. Kurkuma wykazuje się także zdolnością do rozpuszczania toksycznych metali, które dostały się do organizmu człowieka. W przypadku patologicznej reakcji układu immunologicznego i wystąpienia takich chorób autoimmunizacyjnych jak np. zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa, choroba Hashimoto, zespół Sjörgena, toczeń układowy i wiele innych, może hamować proliferację limfocytów i uniemożliwiać tworzenie przez nie cytokin prozapalnych, co pozwala na skuteczne leczenie. 

Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antyutleniającym jest doskonałym środkiem na podniesienie odporności organizmu – zwłaszcza w okresie wzmożonej aktywności wirusów. Zwalcza infekcje i niweluje objawy: przeziębienia, grypy i innych chorób układu oddechowego.   

Inne właściwości kurkumy

• Kurkuma wspomaga leczenie chorób oczu: jaskry, zapalenia spojówek i innych.
• Wykazuje skuteczność jako afrodyzjak w osiągnięciu erekcji, a także wspomaga leczenie niepłodności u mężczyzn.  
• Badania wykazują, że może obniżać poziom cukru we krwi.
• Kurkuma posiada właściwości odkażające, niszczy drobnoustroje występujące na skórze, a także w miejscach ran. Jest składnikiem maseczek, które stosuje się na przebarwienia skórne, do cery tłustej oraz w przypadku trądziku.
• Kurkumina poprzez swoje właściwości wpływa na lepsze funkcjonowanie serca i zapobiega zaburzeniom jego pracy, schorzeniom i chorobom. 
• Dzięki zdolnościom detoksykacyjnym oczyszcza krew oraz wątrobę ze szkodliwych substancji.
• Kurkuma wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu LDL. 
• Zapobiega infekcjom grzybiczym. 
• Kurkumina łagodzi nieprzewidziane skutki przyjmowania farmaceutyków w leczeniu zaburzeń psychicznych.