Korzeń lukrecji gładkiej (Glycyrrhiza gabra) zaliczany jest do najstarszych roślin leczniczych.

Pierwsze zapiski o tej roślinie datowane są na 3000 lat p.n.e. i pochodzą z Chin. Również starohinduskie pisma ajurwedyjskie z uznaniem odnosiły się do tego słodkiego korzenia.

Lukrecja jest byliną z rodziny bobowatych i ma charakterystyczny smak posiadający tylu wielbicieli, co przeciwników. Korzeń lukrecji to szczególnie cenny surowiec, który znalazł zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym i kosmetycznym.

Przeciwwirusowe właściwości lukrecji

Lukrecja bez wątpienia ma wiele potwierdzonych naukowo właściwości leczniczych, ale aktualnie święci tryumfy z jednego, konkretnego powodu. Odkryto na nowo przeciwwirusowe działanie substancji czynnej zawartej w tej roślinie o nazwie glicyryzyna, która hamuje replikację wirusów.

Pojawienie się koronawirusa COVID-19 wymusiło poszukiwania związków przeciwwirusowych mających zwalczyć tę chorobę. Jak na razie potencjał przeciwwirusowy znaleziono w związkach takich jak: rybawiryna, 6-azaurydyna, pirazofuryna, kwas mykofenolowy i właśnie wspomniana glicyryzyna. Badania przeprowadzone we Frankfurcie ujawniły, że ze wszystkich związków przeciwwirusowych to właśnie glicyryzyna zawarta w lukrecji wykazała najbardziej aktywne działanie wobec replikacji wirusa COVID-19. Wiele badań sugeruje, że glicyryzyna ma najwyższy potencjał w hamowaniu rozwoju wirusów.

Glicyryzyną leczono dotąd chorych z wirusem HIV oraz z przewlekłym zapaleniem wątroby typu C. Na początku lutego bieżącego roku chińscy medycy z powodzeniem leczyli osoby dotknięte COVID-19 wyciągami z korzenia lukrecji. Wynikiem tego było zmniejszenie objawów, a nawet całkowite ustąpienie choroby.

Uwaga

Leczenie glicyryzyną powinno się przeprowadzać przez krótki czas. Pacjenci, którzy byli leczeni tym związkiem przez kilka miesięcy, zgłaszali (rzadko, ale jednak) dolegliwości, takie jak nadciśnienie tętnicze krwi czy zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemię). Skutki uboczne są łatwe do przewidzenia i można je kontrolować. Ponadto leczenie wirusów glicyryzyną ma potwierdzoną skuteczność. Można więc wnioskować, że w leczeniu infekcji wirusowych korzyści ze stosowania glicyryzyny znacznie przewyższają ryzyko.

Składniki czynne

Lukrecja to gotowa pigułka zdrowia. Jest bogata w: flawonoidy, kumarynę, fitosterole, asparaginę, glicyryzynę, w śladowych ilościach: olejek eteryczny, związki lipidowe, kwasy organiczne, betainę, cholinę, aminokwasy i sole mineralne.

Lukrecja kulinarnie

Lukrecja w stanie naturalnym rośnie w krajach o ciepłym klimacie. Jej korzeń jest koloru jasnożółtego, w smaku jest słodki i lekko palący, dzięki tym ostatnim cechom doceniono roślinę w przemyśle spożywczym. Glicyryzyna, pięćdziesiąt razy słodsza niż biały cukier, nadaje lukrecji charakterystyczny słodki smak. Od wyrazu lukrecja wywodzi się słowo likier. Z kolei glicyryzyna to słowo pochodzące z greki i jest zbitką dwóch wyrazów: glucus – cukier i rhiza – korzeń. Korzeń lukrecji jest znakomitym i zdrowym zamiennikiem cukru.

Osoby z niskim ciśnieniem krwi mogą sproszkowanym korzeniem lukrecji słodzić kawę lub zioła –  wystarczy szczypta surowca na filiżankę.

W wielu miastach Europy możliwe jest zakupienie korzenia lukrecji w czystej postaci, jak również wielu produktów cukierniczych lub alkoholowych, które to zioło zawierają. Pamiętajmy, żeby analizować skład, ponieważ w produkowanych masowo słodyczach, w których rzekomo znajduje się lukrecja, w czystej postaci jest jej zaledwie 1–5%. W handlu dostępna jest Kofola – czeski odpowiednik Coca-Coli. To napój z kompozycji czternastu ziół i owoców. Jednym ze składników jest właśnie lukrecja. Kofola zawiera 30% mniej cukru niż Coca-Cola lub Pepsi.

Przepis na herbatę z lukrecji

Składniki:

• łyżka korzenia lukrecji,
• kawałek imbiru,
• szklanka wody.

Wykonanie:

Do wody wsypać lukrecję, imbir i zagotować. Dusić na małym ogniu przez około 10 minut, zostawić do zaparzenia jeszcze przez 5 minut. Przecedzić herbatkę przez sitko.

Przepis na pałeczki lukrecjowe

Składniki:

• szklanka melasy lub innego słodziwa (syropu z agawy lub klonowego),
• 1–2 łyżeczki sproszkowanego korzenia lukrecji,
• łyżeczka sproszkowanego anyżu,
• szklanka mąki pszennej.

Wykonanie:

Podgrzać, dodać lukrecję oraz anyż. Dodać też mąkę, uformować ciasto. Podzielić na wałeczki, a następnie pociąć na cukierki. Gdy masa ostygnie, pastylki stwardnieją.

Terapeutyczne wykorzystywanie korzenia lukrecji

Udowodniono wielopłaszczyznowe, lecznicze działanie lukrecji. Słodki korzeń działa antyalergicznie, immunostymulująco, wykrztuśnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, moczopędnie, antyobrzękowo, antyoksydacyjnie i łagodząco. Napary z korzenia lukrecji polecane są przy chorobach górnych dróg oddechowych, roślinę stosuje się jako sprawdzony środek wykrztuśny łagodzący chrypkę i kaszel (zwłaszcza suchy). Lukrecja regeneruje podrażnioną śluzówkę żołądka i przyspiesza gojenie się wrzodów żołądka oraz dwunastnicy, dlatego odwar z korzenia tego zioła jest stosowany pomocniczo w leczeniu tych schorzeń. Poza tym lukrecja pomaga w stanach zapalnych układu pokarmowego, po zabiegach chirurgicznych przewodu pokarmowego, działa pomocniczo w początkowej fazie nowotworu żołądka, wpływa łagodząco na niektóre alergie pokarmowe, a także ma pozytywne działanie przy spadku odporności organizmu. Lukrecja chroni wątrobę, zapobiega jej chorobie stłuszczeniowej oraz chroni przed toksycznym wpływem metali ciężkich na ten organ.

Zastosowanie lukrecji w kosmetyce

Lukrecja wykazuje właściwości przeciwzapalne, antybakteryjne, antyoksydacyjne i łagodzące, dlatego roślina ta odnalazła się również w kosmetyce. Kosmetyki z lukrecją polecane są osobom z cerą wrażliwą, podrażnioną oraz skłonną do wyprysków. Jako że korzeń lukrecji jest bogatym źródłem silnych, naturalnych antyoksydantów, to dodaje się go do maseczek, serum i kremów przeciwzmarszczkowych. Dzięki zawartości saponin, flawonoidów i kwasów organicznych woda zatrzymywana jest w tkankach – skóra jest odpowiednio odżywiona, napięta i nawilżona. Kosmetyki z ekstraktem lukrecji polecane są osobom z cerą suchą, wrażliwą i naczynkową. Roślina ma właściwości bakteriobójcze, zatem kosmetyki, w których jest zawarta, sprawdzą się w pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej. Roślina ta łagodzi stany zapalne, podrażnienia, swędzenie skóry oraz przyśpiesza gojenie ran i wyprysków. Ekstrakty z lukrecji można także znaleźć w szamponach do włosów zniszczonych, delikatnych, łamliwych oraz preparatach do kąpieli.

Skutki uboczne

Lukrecji w większych ilościach nie powinno się przyjmować dłużej niż przez cztery tygodnie. Osoby z wymienionymi poniżej schorzeniami czy stanami powinny stosować lukrecję bardzo ostrożnie:

Choroby wątroby z zastojem żółci, marskość wątroby, nadciśnienie, niewydolność nerek, niedobór potasu (zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej), kobiety w ciąży i karmiące piersią. Lukrecji nie wolno łączyć z preparatami moczopędnymi, antyarytmicznymi i sterydowymi ani przy stosowaniu leków opartych o dioxin.

Przy dłuższym stosowaniu roślina może wywoływać obrzęki, arytmię serca lub podnieść ciśnienie.

Lukrecja sprzyja zatrzymywaniu sodu w organizmie. Dlatego właśnie przeciwwskazaniem do jej przyjmowania są: ciąża, choroby nerek, wątroby i nadciśnienie. Krótkotrwałe stosowanie w tych przypadkach lukrecji poniżej dziesięciu dni w małych dawkach w mieszankach ziołowych jest bezpieczne.
Mimo iż lukrecja pomaga przy wielu chorobach, konieczne jest ostrożne jej dawkowanie.

Lukrecja zażywana z umiarem pomoże w uporczywym, suchym kaszlu, świetnie sprawdzi się przy chorobie wrzodowej lub przy alergiach. Lukrecję w czystej postaci warto w niewielkich ilościach używać jako zamiennik cukru, pamiętając o zachowaniu ostrożności. Jak zwykle najlepsze będzie zachowanie umiaru i zdrowego rozsądku.

Agata Majcher