Zalety miodu i produktów pszczelich znane są od tysiącleci. Wykorzystywane były one nie tylko do celów kulinarnych, wzbogacając smakowo żywność czy trunki. Arystoteles (ok. 350 r. p.n.e.) zalecał, by miód traktować jak lekarstwo, opisując go jako „dobry dla bolących oczu i ran”, z kolei Hipokrates leczył miodem rany i choroby układu oddechowego. W Biblii król Salomon radził:  „Jedz synu miód, bo jest dobry i przedłuży dni twego żywota”.

Miód chętnie wykorzystujemy jako substytut cukru, ponieważ oprócz przyjemnej słodyczy oddaje nam swoje unikalne składniki lecznicze i odżywcze. W miodzie, znanym ze swych właściwości antybakteryjnych, antyseptycznych i grzybobójczych, znajduje się wiele związków o wyjątkowym połączeniu, m.in.: kwasy organiczne, fenole, flawonoidy, białka, enzymy, witaminy czy sole mineralne.

Miód ma świetne zdolności regeneracyjne, dlatego stosuje się go w terapii ran i blizn. Ze względu na swoje niezwykłe właściwości miód awansował do rangi medycznego i w takiej postaci dostępny jest w aptekach.

Miód medyczny, czyli jaki?

Miód określany jak medyczny to rodzaj manuka, pozyskiwany od pszczół żyjących w Nowej Zelandii w regionach, gdzie często występuje krzew o nazwie manuka (Lepto spermum). W miodzie tym zawarty jest enzym zwany: oksydaza glukozy, zdolny do wytworzenia niewielkiego stężenia substancji o silnych właściwościach utleniających – nadtlenku wodoru. Związek ten nie uszkadza zdrowych komórek, ale jest wystarczający, by zlikwidować patogeny bakteryjne.

Miód medyczny znalazł zastosowanie w terapiach ran przewlekłych, takich jak: owrzodzenia kończyn, zespół stopy cukrzycowej, rany nowotworowe, również rany po radioterapii, z dużym wysiękiem i nieprzyjemnym zapachem lub zakażenia niektórymi typami drobnoustrojów (Pseudomonas aeruginosa, beztlenowce czy bakterie oporne na srebro).

Warto wiedzieć

Na dalszym etapie zaawansowania gojenia, gdy rana jest już zasklepiona, można zrezygnować ze stosowania miodu medycznego. W dalszej terapii można wykorzystać zwykły, płynny miód.

Miód jako opatrunek

Miód o aktywności antyseptycznej, bakterio- i grzybobójczej wykazuje wszechstronne działanie terapeutyczne, a jednym z nich jest wsparcie w leczeniu obszarów rany oraz możliwość mobilizacji gojenia blizn. Zakres zastosowań terapii miodem jest szeroki i można z nim pracować na ranach otwartych, poparzeniowych, jak również przy zaburzeniach gojenia. Obrażenia, które opatrywane były miodem, już po upływie dwóch trzecich czasu normalnego gojenia się, ładnie się zasklepiły. Miód dzięki działaniu przeciwzapalnemu łagodzi ból, zmniejsza obrzęki i ogranicza wysięk. Co ważne w kontekście regeneracji – miód wykazuje pozytywny wpływ na syntezę kolagenu – w młodej tkance bliznowatej tworzą się nowe struktury kolagenowe.

Miód jest naturalnym opatrunkiem – jako substancja półpłynna i lepka tworzy barierę między raną i środowiskiem zewnętrznym, chroniąc ją przed nadkażeniem przez drobnoustroje z zewnątrz. Zapewnia wilgotne środowisko w ranie, zapobiega przesuszaniu się jej, jednocześnie dzięki zjawisku osmolarności odprowadza nadmiar wody i bakterie bytujące w ranie. Miód ma odczyn kwaśny (3,8–4,3 pH), co stanowi nieprzyjazne środowisko dla patogenów.  Dzięki właściwościom bakteriobójczym rana pokryta miodem redukuje nieprzyjemny zapach wydobywający się z niektórych tkanek. Warto nadmienić, że opatrunek z miodem można z łatwością i bezboleśnie zmienić, ponieważ nie przywiera mocno do powierzchni rany.

Terapia miodem jest mało znana i niezbyt rozpowszechniona, a szkoda, gdyż ten popularny od tysięcy lat medykament rozluźnia i mobilizuje tkanki do gojenia. Wyjątkowość terapii miodem polega na tym, że można z nim pracować na zarówno młodych bliznach (kilkudniowych), jak i bardzo starych (kilkudziesięcioletnich). Miód można stosować w terapii blizn już na bardzo wczesnym etapie. Jest dobrze tolerowany przez pacjentów, a terapie z jego zastosowaniem często odnoszą sukces.

Opracowała Agata Majcher