Bóle głowy są jedną z najczęściej występujących dolegliwości na świecie

Szacuje się, że w krajach rozwiniętych większość populacji odczuwa ból głowy przynajmniej raz w roku. Z tego ponad 5% cierpiących poszukuje pomocy medycznej. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza.

Na szczęście mniej niż 1% tych dolegliwości jest wywołana niebezpiecznymi dla zdrowia i życia chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak nowotwory czy poważne infekcje. Niewiele osób wie, że bóle głowy często mają swoje źródło w nieprawidłowo funkcjonujących strukturach mięśniowo-powięziowych szyi i głowy. Według niektórych autorów nawet 65%. dolegliwości bólowych w obrębie głowy spowodowana jest dysfunkcjami tych struktur. Napięciowe bóle głowy czy bóle głowy pochodzenia szyjnego z powodzeniem można leczyć przy użyciu technik manualnych.

Bóle głowy – pierwotne i wtórne

Według Międzynarodowego Towarzystwa Bólu Głowy (International Headache Society, IHS) bóle głowy dzielimy na pierwotne i wtórne. Bóle wtórne są stosunkowo rzadkie. Zalicza się do nich, między innymi, bóle związane z infekcjami, urazami głowy czy nowotworami. Bóle pierwotne to dolegliwości, których przyczyn nie można jednoznacznie ustalić. Należą do nich bóle migrenowe, klasterowe bóle głowy oraz napięciowe bóle głowy. Bóle pierwotne są zdecydowanie częstsze. Ponieważ nieznane są przyczyny powstawania tych dolegliwości, leczenie stanowi dla medycyny poważne wyzwanie. Jest to przede wszystkim farmakologiczne leczenie objawowe. Stosowane są głównie substancje przeciwbólowe – niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz paracetamol. Dodatkowo, w migrenach stosuje się leki przeciwmigrenowe, w bólach klasterowych podaje się tlen, a w przewlekłych przypadkach bólu typu napięciowego – leki antydepresyjne. Niestety, o ile leczenie objawowe jest stosunkowo skuteczne, to leczenie profilaktyczne – wręcz przeciwnie. Zastanawiające jest, zwłaszcza w przypadku bólu typu napięciowego, niewielkie wykorzystanie terapii manualnej, tym bardziej, że bóle głowy typu napięciowego stanowią około 65% wszystkich dolegliwości bólowych głowy. Szacuje się, że około 50%. populacji odczuwa tego typu ból dwa razy w miesiącu, 30% do 15 razy w miesiącu, a aż 2–3%. populacji – powyżej 15 razy w miesiącu. Ból ten jest odczuwany najczęściej w okolicy czołowej, obustronnie; może być odczuwany jako uciskający całą głowę, zazwyczaj o tępym charakterze i trwać od 30 minut do kilku dni. Ból może wywoływać nudności, nadwrażliwość na światło lub dźwięk. Z tego powodu często jest mylony z migreną i nieprawidłowo leczony.

Skuteczność terapii manualnej i fizjoterapii

Liczne badania potwierdzają skuteczność terapii manualnej i fizjoterapii w leczeniu doraźnym i profilaktycznym dolegliwości bólowych głowy. Autorzy artykułu opublikowanego w „European Spine Journal” w 2016 roku w artykule na temat schorzeń kręgosłupa szyjnego i powiązanych z nim dolegliwości bólowych głowy przeanalizowali 10 wysokiej jakości badań naukowych. Na tej podstawie zalecają oni ćwiczenia fizyczne, terapię manualną oraz techniki relaksacyjne jako podstawowe formy leczenia dolegliwości bólowych głowy związanych z dysfunkcją szyi (1). „The Journal of Headache and Pain” opublikował wyniki analizy sześciu badań naukowych zajmujących się skutecznością leczenia manualnego i fizjoterapeutycznego przewlekłych dolegliwości bólowych głowy typu napięciowego. Autorzy uznali, że takie leczenie jest równie skuteczne lub skuteczniejsze od zazwyczaj stosowanego leczenia farmakologicznego (2). Co ważne, skutki uboczne takiego leczenia są niezwykle rzadkie w przeciwieństwie do bardzo często występujących i nieraz groźnych dla zdrowia skutków ubocznych leczenia farmakologicznego. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że przyjmowanie tak popularnego leku jak ibuprofen wiąże się z ryzykiem krwawienia z przewodu pokarmowego mogącego prowadzić do śmierci. Zdarzały się przypadki śmierci po zażyciu już jednej tabletki ibuprofenu.

Wpływ leków przeciwbólowych

Lekarze medycyny często bagatelizują możliwość leczenia manualnego czy fizjoterapeutycznego, przepisując swoim pacjentom środki przeciwbólowe. Substancje te, niestety, nie eliminują przyczyny powstawania bólu. Pacjenci niejednokrotnie są skazani na przewlekły ból lub stałe przyjmowanie leków przeciwbólowych. Dodatkowo nadmierne stosowanie tych substancji może powodować odstawienny ból głowy – ból powstający, kiedy lek przestaje działać.

Bóle głowy a kręgosłup

Już Andrew Taylor Still, twórca osteopatii, pod koniec XIX wieku opisał, jak będąc dzieckiem, przypadkiem odkrył metodę leczenia bóli głowy. Pewnego dnia usnął na ziemi z szyją leżącą na linie rozpiętej pomiędzy drzewami. Gdy się obudził, zauważył, że ból głowy ustąpił. Od tego dnia, gdy cierpiał na ból głowy, kładł się na ziemi z szyją ułożoną na linie, i ból wkrótce ustępował.

Bóle głowy często mają źródło w dysfunkcyjnych strukturach anatomicznych górnego odcinka szyjnego kręgosłupa i powiązanych z nimi tkanek miękkich. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, dyskopatie, urazy, przeciążenia posturalne mogą wywoływać bóle głowy. W osteopatii ważnym pytaniem jest: dlaczego ten pacjent, w tym czasie, odczuwa takie dolegliwości? Co spowodowało powstanie dysfunkcji? Zawsze, gdy brak jest jednoznacznej przyczyny, takiej jak uraz, należy zastanowić się, gdzie leży pierwotna przyczyna dysfunkcji. Osteopaci analizują postawę ciała i ruchomość poszczególnych części ciała. Badają ruchomość stawów i napięcie tkanek miękkich. W ten sposób rozpatrują problem danego pacjenta w sposób holistyczny. Często przyczyną powstania dysfunkcji w obrębie szyi jest dysfunkcja w innej części ciała. Na przykład płaskostopie powodujące nadmierną rotację kości podudzia i uda oraz funkcjonalne skrócenie całej kończyny dolnej. To może spowodować nadmierne przodopochylenie miednicy i jej asymetryczne obniżenie po stronie płaskostopia. Przez asymetryczne obniżenie miednicy powstaje skrzywienie kręgosłupa, które może doprowadzić do przeciążeń stawów międzywyrostkowych lub dyskopatii w odcinku szyjnym kręgosłupa. Bardzo często spotykaną dysfunkcją kręgosłupa jest nasilona kifoza w odcinku piersiowym. Długotrwałe siedzenie, na przykład przed komputerem oraz brak aktywności fizycznej powodują trwałe zmiany w ustawieniu kręgosłupa piersiowego oraz znaczne ograniczenie ruchomości stawów kręgosłupa. Nadmierna kifoza często prowadzi do nadmiernej lordozy w odcinku szyjnym. To z kolei jest przyczyną powstawania zmian przeciążeniowych stawów i powiązanych z nimi zmian degeneracyjnych. Dodatkowo, takie ustawienie kręgosłupa może powodować wzmożone napięcie mięśni szyi. To napięcie może powodować bóle głowy.

W leczeniu osteopatycznym wszystkie przyczyny są niezwykle ważne. Osteopaci nie koncentrują się tylko na obszarze występowania dolegliwości bólowych, ale analizują i badają całe ciało pacjenta. Takie podejście owocuje większą skutecznością leczenia i bardziej długotrwałymi okresami bez bólu. Bóle głowy są niezwykle częstą przypadłością. Nawet 65%. tych dolegliwości związanych jest z dysfunkcyjnymi strukturami anatomicznymi w obrębie szyi. Prawidłowa diagnoza i ich leczenie są niezwykle istotne. Leczenie manualne to niezwykle skuteczna metoda leczenia. Leczenie osteopatyczne stosuje techniki manualne i – dzięki holistycznemu spojrzeniu na pacjenta – potrafi szybko i skutecznie pomóc pacjentom z dolegliwościami bólowymi głowy.

Jan Jaśkowski
www.osteopatagdansk.pl
tel. 508-489-851

Źródła:
1. Are non-invasive interventions effective for the management of headaches associated with neck pain? An update of the Bone and Joint Decade Task Force on Neck Pain and Its Associated Disorders by the Ontario Protocol for Traffic Injury Management (OPTIMa) Collaboration, „European Spine Journal”, July 2016, Volume 25, Issue7, pp1971–1999.
2. Manual therapies for primary chronic headaches: a systematic review of randomized controlled trials, A. Chaibi, M. B. Russel, „The headache and pain journal”, 2014.