Pokrzywa była stosowana od wieków jako roślina wpływająca na lepsze zdrowie człowieka. Zabezpiecza przed różnymi chorobami i powoduje poprawę odporności. Wykazuje skuteczność w przypadku stanów zapalnych skóry, a zwłaszcza trądziku. Jest też bardzo popularnym składnikiem pasz dla zwierząt.   

Pokrzywa (Urtica L.) to roślina jednoroczna należąca do rodziny pokrzywowatych, których w przyrodzie występuje ok. 70 gatunków. Można ją spotkać praktycznie na całym świecie oprócz Antarktydy. W Polsce znane są: pokrzywa zwyczajna, pokrzywa żegawka, pokrzywa konopiolistna, a także pokrzywa kuleczkowata. Jej zielone liście pokryte są włoskami, które zawierają parzącą ciecz. Po zetknięciu ze skórą ludzką wywołuje nieprzyjemne pieczenie i swędzenie.  

Pokrzywa porasta najczęściej wilgotne lasy, łąki i zarośla. Spotyka się ją również  na obszarach działalności człowieka, w miastach i na wsiach.

Roślinę tę można spożywać, robiąc na jej bazie: zupy, sałatki, a także desery. Popularne są herbaty i napary, zarówno z liści, jak i korzeni, soki, syropy, nalewki i wyciągi na spirytusie. Znajduje również zastosowanie w lecznictwie, ziołolecznictwie, a także w branży kosmetycznej. Dawniej wytwarzano z niej sprzęt służący rybakom, tkaniny, a także sita do przesiewania mąki.
Występująca w Polsce pokrzywa zwyczajna jest określana też jako: „pokrzywa parząca“, „wielka“,  „żagajka wielka“ oraz „koprywa“.  

Składniki pokrzywy

Pokrzywa zawiera wiele cennych składników odżywczych. Należą do nich witaminy: A, B1, B2, B5, C, E, a także K. W składzie rośliny znajdują się również biopierwiastki: wapń, magnez, potas, fosfor, siarka, krzem, mangan, jod, sód oraz żelazo. Wśród flawonoidów występują: kemferol, astragalina; koproporfiryna, lektyny, lecytyna, lignany, kwercetyna i serotonina. Nie brakuje również steroli, terpenów, acetofenonu, acetylocholiny, histaminy, serotoniny, aglutyniny, alkaloidów, chlorofilu, choliny, histaminy, antocyjanów, oligosacharydów i olejków eterycznych. Jest także ksantofil, taniny, acetylocholina, polisacharydy, garbniki oraz 2-metyloheptanon. Składnikami pokrzywy są także kwasy: pantotenowy, masłowy, kawowy, kumarowy, mrówkowy, bursztynowy, palmitynowy, octowy, szczawiowy, fosforowy, a także  linolowy.  

Pokrzywa poprawia funkcjonowanie układu trawiennego

Składniki zawarte w pokrzywie wpływają na uregulowanie procesów przemiany materii. Poprawia się trawienie, a organizm zaczyna lepiej funkcjonować dzięki efektywniejszej przyswajalności witamin i minerałów pochodzących z przyjmowanego pożywienia. Spożywanie naparów i herbatek z pokrzywy przyczynia się do zwalczania stanów zapalnych. Przynosi również łagodzenie dolegliwości nieżytu żołądka oraz jelit.   

Pokrzywa na podniesienie odporności organizmu

W pokrzywie licznie występują flawonoidy. Są one bardzo aktywne, jeśli chodzi o hamowanie rozwoju stanów zapalnych. Zwalczają również wolne rodniki, dzięki czemu wpływają na zapobieganie wielu groźnym chorobom. Razem z lektyną mogą też aktywować układ immunologiczny w przypadku wystąpienia tocznia w organizmie. Napary z pokrzywy doskonale sprawdzają się przy gorączce i stanach zapalnych na obniżenie temperatury ciała. Ich spożywanie powoduje też szybkie przywracanie siły w okresach osłabienia organizmu. Warto je stosować także przy chorobach płuc, dzięki czemu organizm łatwiej poradzi sobie z infekcjami i szybciej wraca do zdrowia.

Pokrzywa korzystnie w pływa na układ sercowo-naczyniowy

Pokrzywa znajduje również zastosowanie w obniżaniu stężenia cholesterolu we krwi.  Jest zalecana do stosowania przy niewydolności serca, gdyż jej składniki wspomagają funkcjonowanie tego narządu. Poprawia przepływ krwi i zabezpiecza przed zatorami w obrębie naczyń krwionośnych, ponieważ powoduje ich rozszerzenie. Wykazuje też skuteczność w obniżaniu ciśnienia krwi.

Pokrzywa od dawna jest stosowana przy dolegliwościach dróg moczowych

Medycyna ludowa od dawna wykorzystywała tę roślinę w leczeniu chorób układu moczowego. Dzięki właściwościom moczopędnym pokrzywa może pomóc w przypadku występowania obrzęków dróg moczowych i ich stanach zapalnych. Wykazuje skuteczność w leczeniu kamicy nerkowej i chorób woreczka żółciowego. Przy przeroście prostaty pokrzywa ułatwia oddawanie moczu, a także zmniejsza obrzęki. Podczas badań wykazano, że wyciąg z korzenia pokrzywy powoduje zwiększone i mniej bolesne wydalanie zalegającego w pęcherzu moczu, który gromadził się tam na skutek stanów zapalnych.  

Korzyści płynące ze spożywania naparów z pokrzywy

•    Łagodzi objawy alergii.
•    Pomaga na bóle głowy.
•    Wpływa na zwiększenie produkcji krwi, dlatego powinny ją przyjmować osoby zmagające się z anemią.
•    Pokrzywa znajduje zastosowanie w kosmetyce. Wyciągi z tej rośliny można używać jako płukanki do włosów, co zapobiega ich wypadaniu.
•    Napar z pokrzywy może wzmocnić organizm kobiety będącej w ciąży. Zwiększa też wydzielanie mleka u matek karmiących piersią.
•    W razie wystąpienia ran pomaga je goić, regeneruje komórki i łagodzi dolegliwości bólowe.
•    Napar z pokrzywy można stosować także zewnętrznie na ciało. Taki zabieg pomaga pozbyć się: trądziku, łojotoku, a także ropni, doskonale oczyszczając skórę. Działa również profilaktycznie, zapobiegając stanom zapalnym oraz wypryskom.
•    Spożywanie naparów z pokrzywy powoduje obniżenie poziomu mocznika.
•    Na bazie pokrzywy produkuje się preparaty wspomagające leczenie chorób reumatycznych, które łagodzą związane z nimi dolegliwości.
•    Pokrzywa jest zalecana do spożycia osobom zmagającym się z cukrzycą.
•    Spożywanie naparów z pokrzywy pomaga hamować krwawienie w moczu i z nosa. 
•    Ze względu na znajdujące się w składzie pokrzywy antyutleniacze, napary z tej rośliny wpływają na zwalczanie wolnych rodników, co (jak się przypuszcza) może hamować rozwój komórek nowotworowych w organizmie.

To warto wiedzieć

Osoby, u których występuje nadmierne stężenie żelaza w organizmie, nie powinny przyjmować soku z pokrzywy. Przeciwwskazania do jego konsumpcji dotyczą także ludzi zmagających się chorobami nerek, a także pań cierpiących na nowotwory narządów rodnych.

Opracował Jarosław Cieśla