Kiedyś, gdy dostęp do żywności w miesiącach zimowych i wczesnowiosennych był raczej znikomy, nasi przodkowie byli przyzwyczajeni do gromadzenia odpowiednich zapasów m.in. zebranych plonów. Obecnie dostęp do importowanych warzyw i owoców jest niemalże nieograniczony. Może wydawać się to zaletą, ale poleganie na niskiej jakości składnikach, które dodatkowo przebyły długą drogę, nie jest dla naszego zdrowia korzystne oraz przykłada się do zatruwania i niszczenia środowiska naturalnego. Aby ograniczyć spożywanie importowanych warzyw i owoców o wątpliwej jakości, warto powrócić do dawnych, tradycyjnych metod przedłużania trwałości żywności lub wesprzeć takie działania nowoczesnymi urządzeniami.

Jak przedłużyć trwałość świeżych warzyw i owoców, aby mieć do nich łatwy dostęp w każdej sytuacji? Jedną z łatwiejszych metod jest suszenie. W tym przypadku jedyny proces, któremu poddajemy np. warzywa, owoce czy grzyby jest pozbywanie się wody, co hamuje procesy gnicia i psucia. Pozwala to na zachowanie maksymalnej ilości składników odżywczych w przetwarzanych produktach.

Najpopularniejsze metody suszenia żywności to:

• suszenie na słońcu,
• suszenie na powietrzu,
• suszenie za pomocą piekarnika,
• zastosowanie suszarek do żywności.

Suszenie na słońcu

Suszenie owoców, ziół, warzyw czy grzybów bezpośrednio w promieniach słonecznych to pierwszy rodzaj suszenia stosowany przez ludzkość od wieków. Jest to z pewnością metoda najbardziej naturalna, bezpłatna, niezużywająca żadnej dodatkowej energii np. elektrycznej.  Nadaje się głównie do plonów zbieranych wczesnym latem, w najbardziej słoneczne dni roku. Warunki atmosferyczne do takiego sposobu przedłużenia trwałości darów natury muszą być wyjątkowo sprzyjające. Wiele dni słonecznych pod rząd potrzebnych do wysuszenia np. zerwanych w sierpniu pomidorów wydarza się raczej rzadko. Aby żywność na słońcu wysuszyła się odpowiednio dobrze, wymagana jest odpowiednia liczba godzin bezpośredniego nasłonecznienia (w zależności od rodzaju żywności) w zakresie od 3 do 5 dni. Przerwy w nasłonecznieniu nie powinny być zbyt długie, gdyż sprzyja to pojawianiu się pleśni, a wilgotność składników powinna docelowo wynieść mniej niż 20 proc. W końcu też nie każdy z nas posiada odpowiednie warunki powierzchniowe, jak wystarczająco duży parapet, balkon czy ogródek, umiejscowione najlepiej od południowej strony.

Podsumowując: idea suszenia na słońcu jest w pełni naturalna, a przez to piękna i idealistyczna, lecz warunki, z jakimi mamy do czynienia, mogą niestety nasze plany udaremnić. Trudno kontrolować poziom nasłonecznienia, wilgotność i stopień wysuszenia, ale otrzymanie wysuszonych: malin, aronii, jabłek czy natki pietruszki będzie darmowe, pełne naturalnej, słonecznej energii oraz przyniesie satysfakcję, jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem.

Suszenie na powietrzu

To równie stara metoda suszenia, wielu z nas zapewne znana dzięki dziadkom mieszkającym na wsiach. Polega na rozwieszaniu głównie ziół lub układaniu np. na kartonach drobnych owoców w dobrze wentylowanych, przewiewnych pomieszczeniach. Sprawdzą się tu pomieszczenia takie jak strychy czy werandy. W pomieszczeniach mieszkalnych, przy obecnie bardzo szczelnych oknach i niewystarczającemu obiegowi powietrza, taki rodzaj suszenia może być mało efektywny i długotrwały. Dlatego lepiej nie stosować takiej metody dla bardziej wilgotnych składników (jak większość owoców), gdyż może to doprowadzić do powstawania pleśni. Wspomóc mogą nas w takim suszeniu powierzchnie kaloryferów, które przyśpieszą proces. Potrzebna do takiego suszenia bardzo niska wilgotność powietrza jest więc osiągalna w okresie grzewczym w mieszkaniach, jednak z kolei nie będzie ona korzystna dla naszego zdrowia, a w szczególności kondycji górnych dróg oddechowych.

Powyższy sposób jest więc znów bardzo naturalny i darmowy, ale mocno ograniczony naszymi możliwościami lokalowymi, długotrwały i ryzykowny, jeśli nie zadbamy o odpowiednie warunki w pomieszczeniu. W dodatku w taki sposób suszyć można jedynie wybrane dary natury, np.: miętę, pietruszkę, lubczyk, cienko krojone jabłka czy warzywa korzeniowe, głóg, dziką różę, grzyby itp.

Suszenie w piekarniku

Użycie piekarnika elektrycznego to dobry sposób na rozpoczęcie swojej przygody z suszeniem owoców, warzyw i grzybów, szczególnie po nastaniu krótszych, mniej słonecznych i chłodniejszych jesiennych oraz zimowych dni. W przypadku suszenia w piekarniku wyzwaniem może okazać się ustawienie wystarczająco niskiej temperatury – tak aby składniki się ususzyły, a nie upiekły. Rzadko który piekarnik ma opcję suszenia. Utrzymanie temp. poniżej 40 stopni Celsjusza wymaganej do tego, aby składniki odżywcze zostały w pełni zachowane, może okazać się nawet niemożliwe. Podczas suszenia należy ustawić najniższą możliwą temperaturę, włączyć nawiew (termoobieg) oraz uchylić drzwiczki dla lepszej wentylacji i obniżenia temperatury. Długość całego procesu suszenia zależy oczywiście od wybranych produktów, więc o ile np. liście jarmużu wysuszymy dość szybko, to wysuszenie ukochanych niemalże przez każdego pomidorów może zająć dobre kilkanaście lub więcej godzin, co będzie nas słono kosztować. Nieco bardziej ekonomiczne są nowoczesne piece konwekcyjne mające lepszą dystrybucję ciepłego powietrza poprzez system wentylatorów i dokładniejszą kontrolę temperatury. Niestety wysokość temperatury rzadko kiedy można ustawić poniżej 60 stopni Celsjusza.

Podsumowując: okazjonalne suszenie w piekarniku może okazać się użyteczne, lecz na dłuższą metę zużywa zbyt dużą ilość energii. Proces należy ciągle kontrolować i trudne jest utrzymywanie wystarczająco niskich temperatur. Jedzenie może tracić w związku z tym składniki odżywcze i witaminy, a przecież ich zachowanie jest jednym z głównych powodów wyboru tej formy przedłużenia trwałości żywności.

Suszenie owoców i warzyw w suszarce do żywności

Najlepiej do danej czynności z reguły sprawdzają się urządzenia specjalnie do danego celu przeznaczone. Dlatego specjalne suszarki są doskonałe dla osób, które mają w zamiarze dość często korzystać z tej metody przedłużania trwałości owoców i innych plonów. To tak naprawdę zmodyfikowana opcja suszenia powietrzem, która dzięki specjalnym cechom urządzenia przyśpiesza i ułatwia ten proces. Dodatkowo domowa suszarka do owoców, grzybów i warzyw umożliwia suszenie bardziej ekonomiczne i w niskich temperaturach. Na rynku znaleźć można wiele niedrogich modeli, które może nawet sprawdzą się w sporadycznym użyciu, np. po jednokrotnym wypadzie na grzyby, który okazał się wyjątkowo udany w zbiory. Jeśli jednak na poważnie interesujemy się robieniem zapasów żywności, wprowadzaniem do diety zdrowych przekąsek, przechodzimy na dietę raw (na surowo), czy po prostu chcemy mądrze i łatwo przedłużać trwałość swoich zbiorów rolnych, to najlepiej rozważyć zakup profesjonalnej suszarki, zwanej również „dehydratorem“.

Suszenie w dehydratorze

Specjalną grupą suszarek do żywności są dehydratory, których nazwa oznacza po prostu: „urządzenie pozbawiające wody“. Godnymi polecenia modelami będą dehydratory firmy byzoo, które wyróżnia wysoka jakość wykonania (stalowa obudowa i tacki), prosta obsługa oraz wszystkie niezbędne funkcje.

Czym więc różnią się tzw. dehydratory od zwykłych tańszych modeli suszarek?

Dehydrator: w ykonany z dobrej jakości materiałów obudowa zazwyczaj jest stalowa, a tacki w zależności od modelu – stalowe lub ze specjalnego tworzywa. Zwykła suszarka:   materiał wykonania to z reguły sam plastik (zarówno obudowa, jak i tacki).

Dehydrator: wiatrak znajduje się z tyłu urządzenia, dzięki czemu rozprowadzanie powietrza jest równomierne i efektywne (podobnie jak ma to miejsce w piekarniku z termoobiegiem).  Zwykła suszarka: wiatrak umiejscowiony jest na spodzie, przez co tacki mają różny poziom wentylacji i może zajść potrzeba ich zmiany miejscami.

Dehydrator: programator umożliwia dość dokładne ustawienie temperatury suszenia oraz pozwala na zaplanowanie długości czasu suszenia, czyli po jakim czasie urządzenie się wyłączy. W niektórych modelach mogą być obecne czujniki wysuszenia lub specjalne programy zmieniające poziom temperatury w trakcie suszenia.  Zwykła suszarka: sterowanie najczęściej składa się jedynie z włącznika oraz paru poziomów temperatury zmienianych pokrętłem.

Dehydrator: dzięki większej efektywności suszenia oraz lepszej kontroli poziomu temperatury można suszyć więcej rodzajów produktów, w tym nawet mięso i ryby oraz suszone przekąski według przepisów surowego odżywiania.  Zwykła suszarka:   trudność może sprawić wysuszenie szczególnie wilgotnych składników lub większych kawałków. Nie zaleca się suszenia mięsa, ryb czy owoców morza z racji na możliwość niedokładnego wysuszenia lub zbyt niską temperaturę do usunięcia niebezpiecznych drobnoustrojów.

Dehydrator: można osiągnąć bardzo wysoki poziom wysuszenia, dzięki czemu produkty zachowają dłuższą trwałość oraz będą bardziej chrupiące. Zwykła suszarka: nie wszystkie piętra suszarki będą tak samo wysuszone. Możliwe, że nie osiągniemy pożądanej chrupkości i otrzymamy gumowe produkty o krótszej trwałości.