Refluks żołądkowo-przełykowy polega na cofaniu się zawartości żołądka do przełyku, w wyniku czego występuje tzw. zgaga. Często zresztą nazwy te są używane zamiennie, jednakże refluks to przypadłość, a uczucie pieczenia w przełyku – skutek choroby refluksowej. Zdarza się nawet, że treść żołądkowa – szczególnie podczas leżenia – cofa się do gardła, a nawet ust. Takie nieprzyjemne uczucie może nawet doprowadzić do zakrztuszenia (co jest niebezpieczne) i długotrwałego kaszlu. Przyjmuje się, że na chorobę refluksową (GERD) cierpi około 20 proc. populacji, co stanowi już niemałe wyzwanie XXI wieku.

Przyczyny refluksu

Spożywany pokarm przechodzi przez przełyk do żołądka. Te dwa elementy układu pokarmowego łączy dolny zwieracz przełyku. Jest to specjalny mięsień, którego zadaniem jest zabezpieczenie, aby treść pokarmowa z żołądka nie cofała się z powrotem do przełyku i dalej do gardła. Podczas posiłku zwieracz pracując prawidłowo, przepuszcza pokarm w stronę żołądka, po czym się zamyka. Natomiast choroba refluksowa ma miejsce wówczas, gdy wspomniany „zawór” nie spełnia w stu procentach swojego zadania, czyli przepuszcza z powrotem treść żołądkową.

Z upływem czasu, czyli z wiekiem, mięsień zwieracza traci swoją elastyczność oraz siłę naprężenia, wskutek czego spada skuteczność domykania przełyku. Dzieje się to samoistnie, ale oczywiście my również mamy duży wpływ na rozwój tej dolegliwości. Jej nieprzyjemne skutki potęgują się po spożyciu niektórych produktów, szczególnie tych zakwaszających treść żołądkową. Zaliczamy do nich: tłuszcze zwierzęce (tłuste mięso, wędliny), nabiał o wysokiej zawartości tłuszczu i laktozy, czekoladę i wyroby o dużej zawartości cukru, dania smażone i pikantne, kawę i napoje zawierające kofeinę, napoje alkoholowe i mocno gazowane. Nie u wszystkich osób objawy są identyczne po spożyciu danego produktu, ale niewątpliwie te wymienione potęgują wydzielanie kwasu solnego.

Również niewłaściwy sposób jedzenia może wpływać na dolegliwości żołądkowo-przełykowe. Zbyt duże ilości jednorazowo spożytego pokarmu wyzwalają produkcję nadmiernej ilości kwasu żołądkowego, co potęguje uczucie zgagi. Dolegliwościom sprzyja również szybkie jedzenie na krótko przed snem.

Podaje się również inne czynniki skutkujące chorobą refluksową, jak chociażby przyjmowanie leków (na choroby serca, astmę i nadciśnienie tętnicze) czy palenie tytoniu. Nasilają one produkcję kwasu, a jednocześnie rozluźniają zwieracz przełyku.

Profilaktyka i naturalne leczenie refluksu

Lepiej oczywiście zapobiegać niż leczyć, stąd należy przede wszystkim ograniczyć spożycie produktów wywołujących nadkwasotę, które wyżej wymieniłem. Jeśli nie da się całkowicie wykluczyć je z diety, to w znacznym stopniu należy zmniejszyć ich spożycie. Zasadą jest też, aby nie spożywać tych produktów wieczorem, jeśli już to maksymalnie do godziny 16. Oczywiście stopień zaawansowania choroby i częstotliwość występowania objawów ma tutaj kolosalne znaczenie. Każda osoba w zasadzie powinna dostosować właściwą dietę dla siebie, zaobserwować, które produkty wywołują niepożądane efekty i eliminować je z menu. Należy ciągle obserwować swój organizm i odczytywać przekazywane nam przez niego sygnały.

Odradzam sięganie od razu po środki farmakologiczne. Najczęściej stosowane są bowiem inhibitory pompy protonowej (PPI) oraz inhibitory receptora H2. Ograniczają one po prostu produkcję kwasu, co zmniejszy lub zlikwiduje pieczenie w przełyku, ale jednocześnie wywołuje inne niepożądane skutki. Mniejsza ilość kwasu żołądkowego zakłóci jednocześnie proces trawienia w żołądku, co sprawi, że pokarm trafi do jelit niestrawiony. W konsekwencji spowoduje to dysbiozę, czyli zaburzenie składu bakterii jelitowych, w wyniku czego cenne składniki pokarmowe (witaminy i minerały) nie zostaną całkowicie wchłonięte do organizmu. Jelita nie wykonają bowiem zaległej pracy przewidzianej dla żołądka. Jakie są natomiast konsekwencje niedoborów witamin i minerałów w organizmie, nie muszę przypominać. Dlatego też odradzam sięganie po środki farmakologiczne.

Powszechnie stosowane są też leki zobojętniające kwaśną treść żołądka. To środki o odczynie zasadowym, które co prawda dość szybko eliminują objawy, ale niestety podobnie jak PPI czy blokery receptora H2, zakłócają proces trawienny.

Dużo lepszą metodą jest naturalne zakwaszanie żołądka (wyda to się dziwne, ale właśnie chodzi o zakwaszanie). Kwaśna treść żołądkowa samoistnie ograniczy produkcję kwasów żołądkowych, nie zakłócając przy tym procesu trawienia. W tym celu należy rano i na około 20–30 minut przed każdym posiłkiem wypić szklankę wody z łyżką stołową octu jabłkowego, a jeszcze lepiej octu winnego – do smaku można dodać troszkę soku z cytryny. W połączeniu ze zdrową dietą zapewni to wyeliminowanie bardzo nieprzyjemnych skutków opisywanej przypadłości.

Na koniec muszę wspomnieć o popularnie stosowanym środku na zgagę, czyli sodzie. Owszem, łyżeczka sody oczyszczonej rozpuszczonej w szklance wody pomoże na chwilę, ale stosowana często może nawet zaszkodzić. Soda ma odczyn zasadowy, dlatego neutralizuje kwasy żołądkowe, ale stosowana w nadmiarze może nawet całkowicie zatrzymać trawienie Ponadto soda oczyszczona powoduje retencję wody w organizmie, stąd nie powinny używać jej kobiety ciężarne.

Pozostańmy więc lepiej przy zdrowej diecie i octach – jabłkowym lub winnym.



Opracował Sławomir Śmiełowski