Rozmaryn lekarski (łac. Rosmarinus officinalis) to pięknie pachnący, ciepłolubny, wiecznie zielony krzew pochodzący z rejonów Morza Śródziemnego. Nieprzypadkowa jest dwuczłonowa nazwa rośliny: rosa (róża) i marinus (pochodzący z morza).

Rozmaryn uprawiany jest w wielu ciepłych krajach i nie tylko, np. w Polsce pielęgnuje się go w warunkach domowych (w doniczkach), a na lato roślinę przesadza się do gleby.

Rozmaryn, podobnie jak inne pachnące zioła, typu: oregano, tymianek, bazylia czy lawenda, należy do rodziny  jasnotowatych, w warunkach naturalnych dorasta do 2 m. Ze względu na piękny zapach wykorzystywany jest jako przyprawa kulinarna, do tworzenia perfum oraz oczywiście w medycynie naturalnej, ze względu na swój potencjał leczniczy.

Starożytni go uwielbiali

Już od czasów starożytnych rozmaryn tradycyjnie wykorzystywany był w celach: łagodzenia bólu mięśni, poprawy pamięci, wzmocnienia układu odpornościowego i krążenia czy też wspomagania wzrostu włosów.

Rozmaryn był ceniony w antycznym Rzymie, wykonywano z niego wieńce, wchodził w skład kadzideł, używano go do celów leczniczych. Krzew poświęcony był bogini Afrodycie. Rzymianie nazywali tę roślinę rosmarinium coronarium i zgodnie z nazwą wito z niego wianki weselne. W niektórych krajach Europy rozmaryn uważano za symbol płodności i wiernej miłości oraz za symbol śmierci – roślinę wkładano do trumny oraz przyozdabiano nią groby. Wierzono, że ma moc odpędzania demonów i złych duchów.

W starożytnej Grecji i Rzymie uważano, że rozmaryn wzmacnia pamięć. Współczesne badania wskazują, że wdychanie olejku rozmarynowego pomaga zapobiegać rozkładowi acetylocholiny, substancji chemicznej w mózgu ważnej dla myślenia, koncentracji i pamięci.

Zastosowanie kulinarne

Rozmaryn nadaje potrawom orzeźwiającą gorzkawo-korzenną nutę smakową, wzbogacając smak mięs. Goryczka ułatwia trawienie tłustych dań. Przyprawa jest świetnym dodatkiem do: ryb, pieczonych ziemniaków, zup jarzynowych, sosów czy pizzy. Rozmarynem aromatyzuje się likiery, wódki, wina ziołowo-miodowe, marynaty octowe i olejowe. Łodyga może posłużyć jako szpikulec do szaszłyków, gdyż nadziane kawałki żywności wybornie przejdą rozmarynowym aromatem. Warto pamiętać o rozmarynie podczas grillowania, ponieważ chroni przed szkodliwymi substancjami powstającymi w trakcie ciemnienia grillowanych mięs i ryb. Rozmaryn wchodzi także w skład mieszanki ziół prowansalskich, razem z: tymiankiem, bazylią, majerankiem i cząbrem.

Niektóre właściwości lecznicze

Rozmaryn lekarski ma dużą aktywność biologiczną, dzięki czemu znalazł zastosowanie w prewencji i terapii wielu chorób.

Działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające

Rozmaryn jest bogatym źródłem przeciwutleniaczy odgrywających ważną rolę w neutralizowaniu szkodliwych wolnych rodników. Zawiera kwas karnozowy zdolny do zwalczania uszkodzeń spowodowanych przez wolne rodniki w mózgu. Razem ze związkami o działaniu przeciwzapalnym  wzmacnia układ odpornościowy i poprawia krążenie krwi.

Poprawia trawienie

Rozmaryn, o działaniu żółciopędnym i rozluźniającym, jest ziołem często wykorzystywanym w zapobieganiu niestrawności. Napar z suszonych liści rozmarynu poprawia trawienie, redukuje bóle i skurcze układu pokarmowego oraz działa ochronnie na komórki wątroby oraz przeciwwrzodowo. Dodatkowo pobudza apetyt.

Ochrona neurologiczna

Badania wykazały, że rozmaryn może być pomocny dla osób, które przeszły udar. Wykazuje działanie ochronne na komórki mózgu, umożliwiając powrót do zdrowia. Niektóre badania sugerują, że rozmaryn spowalnia starzenie się mózgu, dlatego wykorzystuje się go w prewencji przeciwko chorobie Alzheimera.

Stymuluje wzrost włosów

Olejek rozmarynowy leczy łysienie androgenowe, zwalcza niejednolitą utratę włosów lub łysienie plackowate. W celu poprawy kondycji włosów warto przygotować rozmarynową płukankę na włosy, która wzmacnia cebulki włosowe oraz redukuje ich wypadanie. Zioło wykazuje także działanie przeciwłupieżowe, a nawet spowalnia proces przedwczesnego siwienia włosów.

Przepis na napar z rozmarynu do użytku zewnętrznego i wewnętrznego

Przygotować kilka gałązek rozmarynu, umieścić w dzbanku i zalać trzema szklankami wrzątku. Parzyć około 5 minut pod przykryciem.

Agata Majcher