Na naszym portalu można przeczytać artykuł pt.: Jak zapobiegać otyłości. Jednak co, jeśli nadwaga lub otyłość już się rozwinęła? W dzisiejszych czasach o taki stan jest wcale nietrudno z racji serii fundowanych nam lockdownów, ograniczania możliwości przemieszczania się lub notorycznie zamykanych klubów sportowych. Częstsze siedzenie w domach, praca zdalna, mniej ruchu, więcej poruszania się samochodem – te wszystkie elementy w dużej mierze wpływają na wzrost masy ciała. Jak się zabrać za walkę z dodatkowymi kilogramami? Najpierw należałoby zacząć od zdiagnozowaniu nadwagi lub otyłości, a potem podjąć leczenie za pomocą diety, ruchu, starając się wypracowane nawyki utrwalać na całe lata. 

Podchodząc do leczenia otyłości, nie powinno się skupiać jedynie na redukcji masy ciała i zmniejszaniu wartości BMI. Jeśli odchudzaniu będą towarzyszyły złe pobudki, może zaistnieć pokusa pójścia na skróty i wybrania diety nie zdrowej, ale takiej, która szybko przyniesie oczekiwany rezultat. Właściwym podejściem byłoby zacząć od badań diagnostycznych mogących wykluczyć lub potwierdzić pewne choroby.

Otyłość lub nadwaga są efektem nie tylko mało aktywnego stylu życia albo… objadania się bez umiaru pączkami. Paradoksalnie, osoba z otyłością może spełniać wszystkie wytyczne tzw. zdrowego stylu życia. Powodem otyłości mogą być problemy z hormonami (np. nadmierne wydzielanie kortyzolu czy zaburzone wydzielanie insuliny), jak również zespół metaboliczny, cukrzyca typu 2 czy nawet nowotwory, o których pacjent może nie wiedzieć. 

Diagnostyka otyłości

Lekarz w gabinecie powinien przeprowadzić wywiad. Pytania do wywiadu mogą się przydać także nam samym, oto one:

• Jak przebiegały zmiany masy ciała, począwszy od dzieciństwa, poprzez okres dojrzewania płciowego aż do dorosłego?
• W jakim wieku nastąpił przyrost masy ciała i jakie towarzyszyły temu okoliczności?
• W życiu dorosłym – jaka była odnotowana największa masa ciała, a jaka najmniejsza?
• Czy chory w przeszłości podejmował diety i ile razy doszło do efektu jo-jo?
• Czy w rodzinie występuje otyłość?
• Jakie są zwyczaje żywieniowe (czyli: co, gdzie, kiedy i z kim)?
• Czy chory jest aktywny fizycznie?
• Jak duża jest motywacja do zaangażowania się w proces leczenia otyłości oraz cel?
• Czy występują jakiekolwiek blokady czy czynniki psychologiczne, które mogłyby przeszkodzić w leczeniu?

Badanie przedmiotowe

• pomiar masy ciała – rano, na czczo, bez butów;
• wyliczenie BMI;
• pomiar obwodu talii – w połowie odległości między dolną krawędzią ostatniego żebra a górną krawędzią talerza kości biodrowej;
• pomiar tkanki tłuszczowej metodą bioimpedancji;
• ocena, w jakich partiach odkładany jest nadmiar tkanki tłuszczowej.
• wykonanie panelu badań:
• stężenie glukozy w surowicy na czczo;
• profil lipidowy – stężenie cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL i HDL oraz trój glicerydów w surowicy;
• stężenie kwasu moczowego w surowicy;
• stężenie TSH w surowicy;
• aktywność enzymów wątrobowych (ALT i AST) – w razie nieprawidłowości badanie USG wątroby;
• diagnostyka endokrynologiczna (przy podejrzeniu zespołu Cushinga lub zaburzenia czynności podwzgórza);
• diagnostyka kardiologiczna.

Kryteria rozpoznania

Na naszym portalu zostały opublikowane oddzielne artykuły omawiające kryteria rozpoznania otyłości. Są nimi:

1. Wartość wskaźnika masy ciała BMI 
2. Zawartość tłuszczu w organizmie
3. Rozpoznanie otyłości trzewnej
4. Otyłość metaboliczna u osób z prawidłową masą ciała

Leczenie otyłości

Leczenie otyłości jest bardzo rozległym tematem, któremu należałoby poświęcić kolejne artykuły. Na pewno do leczenia trzeba podejść indywidualnie i ustalić stopień powikłań, od których uzależnia się dalszą ścieżkę terapii. Zaleca się leczenie polegające na wprowadzeniu zdrowej diety, ale znów – to są kwestie indywidualne. Podobnie jak z aktywnością fizyczną. W niektórych przypadkach powinna zostać wdrożona terapia behawioralna i psychoterapia, w innych znów konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego. Część chorych może kwalifikować się do zabiegu bariatrycznego.

Opracowała Agata Majcher

Bibliografia

Zaburzenia odżywiania [w:] „Medycyna Praktyczna”, redaktor działu: Płaczkiewicz-Jankowska E., Kraków 2020.