Selen jako pierwiastek śladowy został odkryty prawie 200 lat temu. Dziś jest niezbędnym minerałem potrzebnym do zachowania optymalnego zdrowia.

Pierwiastek ten hamuje namnażanie wirusów i innych patogenów poprzez zmniejszenie wolnych rodników tlenowych, ułatwiając układowi odpornościowemu niszczenie obcych białek.

Selen to jeden z najważniejszych pierwiastków chroniących przed rozwojem chorób nowotworowych i przed toksynami. Blokuje on również przedostawanie się z pokarmem i wdychanym powietrzem ciężkich toksycznych metali do organizmu, takich jak: kadm, arsen, rtęć, antymon, ołów.

Selen można przedawkować, ponieważ kumuluje się w organizmie. Średnia ilość uzupełniająca to 50 mcg/dobę, a maksymalna – 400 mcg/dobę.

Pierwiastek ten redukuje stres oksydacyjny, poprzez zmniejszanie reakcji zapalnych i stężenia CRP. Zwiększa on również ochronę antyoksydacyjną poprzez redukcję wolnych rodników.

Występuje we wszystkich komórkach organizmu i w znacznym stopniu chroni je przed wolnymi rodnikami i stresem oksydacyjnym.
Selen jest aktywnym składnikiem peroksydazy glutationowej, jednego z głównych enzymów o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, zmniejszona aktywność peroksydazy glutationowej nasila utlenianie lipidów, co zwiększa stres i stany zapalne. Aktywuje enzymy antyoksydacyjne, które chronią komórki, oraz mitochondria przed wolnymi rodnikami.

Hamuje także wytwarzanie prozapalnych cytokin: IL-6 i TNF-alfa oraz obniża wysoki poziom IL-8 i TNF-alfa.
Selen bywa w formie nieorganicznej, jak i organicznej, a jego działanie zależy od formy, w jakiej występuje. Lepiej przyswajalne są formy organiczne.

Naturalny selen występuje w żywności jako selenometionina (głównie w żywności roślinnej) lub selenocysteina (głównie w żywności pochodzenia zwierzęcego).

W wielu częściach Europy poziom selenu w glebie jest niższy, a to wpływa zarówno na pokarmy roślinne, jak i na niektóre z najlepszych zwierzęcych źródeł selenu, takich jak: wołowina z krów wypasanych na pastwiskach, mięso drobiowe z indyka i kurczaka. Większe ilości selenu są też w: rybach, jajach i orzechach brazylijskich.

Tarczyca to narząd z najwyższą zawartością selenu. Pierwiastek ten jest niezbędny do wytwarzania hormonu tarczycy T3 – trójodotyroniny – oraz konwersji T4 – tyroksyny – do aktywnej postaci, czyli T3.   Selen jest konieczny do tego, by cieszyć się zdrowymi włosami i paznokciami.

Limfocyty osób, które uzupełniły selen, były bardziej aktywne i skuteczne w niszczeniu patogenów oraz komórek nowotworowych.
Selen działa w synergii z kwasami tłuszczowymi omega-3, zapobiegając ich rozpadowi i zwiększając ich korzystny wpływ na funkcje poznawcze.

Niski poziom selenu jest związany z osłabieniem funkcji poznawczych i problemami z pamięcią. Pacjenci z chorobą Alzheimera mają o 40 proc. niższy poziom selenu w mózgu w porównaniu do osób zdrowych.

Selen wpływa na komórki układu nerwowego, neuroprzekaźniki, a tym samym na nastrój. Niskie poziomy selenu są skorelowane z: depresją, lękiem, dezorientacją i agresją.

U kobiet odpowiedni poziom selenu jest szczególnie istotny w pierwszym trymestrze ciąży. Kobiety, które poroniły, miały niższy poziom selenu we krwi. U mężczyzn zaś selen jest potrzebny do produkcji nasienia. Suplementy selenu znacznie zwiększają ruchliwość plemników w ciągu 3 miesięcy.

Niski poziom selenu jest związany ze zwiększonym ryzykiem raka i zgonu.
Zwiększone, ale w normie, poziomy selenu zmniejszają ryzyko raka jelita grubego, gruczołu krokowego i płuc.
Przyjmowanie selenu przez 8 do 10 lat zmniejsza ryzyko śmierci po przebyciu raka płuca, jelita grubego i gruczołu krokowego.

dr Marek Ślusarski