Selen początkowo traktowany był jako pierwiastek toksyczny.

Stosunkowo niedawno odkryto, że pełni funkcję ochronną w wielu procesach chorobowych, w tym nowotworowych. Odgrywa też ważną rolę w prawidłowym działaniu układu immunologicznego.

Pierwiastek ten chroni przed toksycznym działaniem wolnych rodników. Dzięki temu zapobiega: zapaleniu stawów, chorobie wieńcowej, marskości wątroby oraz nowotworom. Selen spowalnia procesy starzenia i odtruwa w przypadkach zatrucia metalami ciężkimi. Pozytywnie wpływa na męską płodność. Ma też zasadnicze znaczenie dla produkcji enzymu tkankowego (peroksydaza glutationowa), który odpowiada za integralność wszystkich procesów w komórce.

Selen przenika z gleby do roślin, więc jego zawartość w pożywieniu zależy od naszego miejsca zamieszkania. W przypadku zamieszkiwania w pobliżu gleb z niskim poziomem selenu rejestruje się zwiększone występowanie chorób spowodowanych jego niedoborem. W krajach o niskim poziomie selenu w glebie suplementacja dotyczy praktycznie wszystkich mieszkańców. W przypadku niedoboru selenu w glebie zaleca się dawkę około 75 µg dziennie. Część naukowców uważa, że to za niska dawka i zaleca nawet 100-200 µg.

Selen – zwiększone zapotrzebowanie

Zwiększone zapotrzebowanie na selen dotyczy osób żywionych pozajelitowo (kroplówką). W przypadku ludzi zamieszkujących rejony ubogie w selen powinno się rozważyć suplementację tym pierwiastkiem. Suplementacja dotyczy również osób z zaburzonym przyswajaniem pierwiastków śladowych. Do grupy tej należą osoby starsze oraz ludzie stosujący drakońskie diety.

Selen – skutki niedoborów i nadmiaru

Z badań epidemiologicznych wynika, że skutkiem niedoborów selenu na danym obszarze jest zwiększona zapadalność na choroby nowotworowe i choroby układu krążenia. Ostremu niedoborowi selenu towarzyszą choroby Keshana i Kashina Becka. Choroba Keshana prowadzi do nieodwracalnego powiększenia serca. Chorobie Kashina Becka towarzyszą objawy związane z powiększeniem i deformacją stawów – szczególnie kręgosłupa. W przypadku tej choroby podanie selenu wpływa na poprawę stanu chorego. Obie choroby dotyczą populacji żyjących na obszarach z glebami wyjątkowo ubogimi w selen – tereny Chin i Syberii. Selen nawet w dawkach 1000 µg nie jest toksyczny.

Selen – najlepsze źródła

Najlepszymi źródłami selenu są są orzechy brazylijskie, podroby – zwłaszcza nerki, brokuły, kapusta, grzyby, ogórki, cebula, drożdże piekarskie, ziarna, ryby, wątroba i nerki zwierzęce, kukurydza, masło. Jednak bardzo trudno jest określić zawartość tego pierwiastka w danym pokarmie. Jak już wcześniej wspomniano, zależy ona od zawartości selenu w glebie – dotyczy to zarówno produktów importowanych, jak i lokalnych.

Radosław Lesz