Liczne doniesienia naukowe potwierdzają działanie ekstraktów roślinnych w leczeniu zaburzeń układu oddechowego.

Korzeń rozwaru kwiatowego – moc prosto z Azji

Ekstrakt z korzenia rozwaru wielkokwiatowego (Platycodon grandiflorus) jest stosowany jako żywność i lekarstwo w Azji Wschodniej, bogaty w: aminokwasy, błonnik roślinny, witaminy, wapń, cynk, potas, żelazo i inne niezbędne pierwiastki śladowe. Zawiera ponad 16 aminokwasów (8 egzogennych). Badania naukowe pokazują, że ekstrakt ma korzystny wpływ na funkcjonowanie płuc, udrażnia gardło, nawilża skórę i działa profilaktycznie na choroby dróg oddechowych. Po 30 dniach ciągłego podawania suplementu zawierającego ekstrakt z Platycodon grandiflorus ekspresja opisanych markerów w komórkach płuc w leczonej grupie była znacznie zmniejszona w porównaniu z grupą modelową. W innym badaniu zasugerowano, że Platycodon działa przeciwkaszlowo, przeciwastmatycznie, wykrztuśnie i w leczeniu przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Justicia adhatoda – doceniana nie tylko w ajurwedzie

Rośliną pomocną w leczeniu schorzeń płucnych jest Justicia adhatoda (orzech Vasaka lub Malabar – rodzina Acanthaceae). Wieloletni, zimozielony, silnie rozgałęziony krzew o nieprzyjemnym zapachu i gorzkim smaku. Ta ajurwedyjska roślina lecznicza stosowana jest w leczeniu: przeziębienia, kaszlu, astmy, gruźlicy i ogólnie do oczyszczania dróg oddechowych. Ekstrakt Justicia adhatoda wywołuje procesy wykrztuśne i przeciwskurczowe (rozszerzające oskrzela). Znaczenie rośliny w leczeniu chorób układu oddechowego można opisać indyjskim powiedzeniem: „Żaden człowiek cierpiący na gruźlicę nie potrzebuje rozpaczy tak długo, jak długo istnieje roślina Vasaka”. Częste stosowanie J. adhatoda zaowocowało umieszczeniem go w podręczniku WHO (Światowej Organizacji Zdrowia): Stosowanie medycyny tradycyjnej w podstawowej opiece zdrowotnej przaznaczonym dla pracowników służby zdrowia w Azji Południowo-Wschodniej. Roślina jest źródłem witaminy C i ma zastosowanie: przeciwskurczowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne, rozszerzające oskrzela, przeciwcukrzycowe, dezynfekujące, przeciw żółtaczce. Różne części rośliny są używane do leczenia: astmy, bólu stawów, bólu lędźwiowego, przeziębienia, kaszlu, egzemy, malarii, reumatyzmu, obrzęków i chorób wenerycznych. Płynny ekstrakt i nalewka są środkami przeciwskurczowymi, wykrztuśnymi, przeciwgorączkowymi. J. adhatoda jest klasyfikowany jako naturalne remedium.

Brodziuszka wiechowata – broń przeciw wirusom

Rośliną o różnym działaniu farmakologicznym jest Andrographis paniculata (ekstrakt z brodziuszki wiechowatej). Stosowana jest medycynie tradycyjnej przy: przeziębieniu, biegunce, gorączce z powodu chorób zakaźnych i jako tonik zdrowotny. Głównym składnikiem bioaktywnym A. paniculata jest andrografolid znany z właściwości: przeciwnowotworowych, przeciwutleniających, przeciwzapalnych, immunomodulujących, sercowo-naczyniowych, hepatoprotekcyjnych, przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych o szerokim spektrum. Ma on silną aktywność przeciw SARS-CoV-2 poprzez specyficzne działanie na receptor ACE2 gospodarza i czynniki wirusowe, tj. zależną od RNA polimerazę RNA, główną proteazę, proteazę 3-CL, proteazę PL i białko wypustkowe. Badania wykazały, że andrografolid jest skuteczny przeciwko: grypie, wirusowi zapalenia wątroby typu C, HIV, wirusowi zapalenia wątroby typu B i opryszczki pospolitej, Epsteina-Barr i brodawczaka ludzkiego. Roślina jest klasyfikowana jako niezbędna w medycynie tradycyjnej w krajach azjatyckich. W Tajlandii Ministerstwo Zdrowia Publicznego zarejestrowało ją na Krajowej Liście Niezbędnych Leków AD 1999.

Oman – lecznicze herbaty, nalewki i nie tylko

Oman (Inula helenium L.) jest używany do usuwania flegmy oraz do leczenia problemów żołądkowych. Korzeń stosuje się w postaci: herbat, nalewek, miodów leczniczych, syropów, kapsułek, ekstraktów lub słodkich wyrobów cukierniczych. Pomimo że nie przeprowadzono wielu badań naukowych dotyczących korzyści zdrowotnych wynikających z zastosowania omanu lub zawartych w nim związków, to uważa się, że ma on działanie przeciwskurczowe, pomaga w regeneracji wątroby i hamuje wzrost guzów. Wielu specjalistów ziołolecznictwa twierdzi, że może łagodzić ból spowodowany chorobami płuc, takimi jak: astma, zapalenie oskrzeli i krztusiec oraz przy zapobieganiu kaszlowi. Badania wykazały, że związki laktonu seskwiterpenowego w ziołach są przeciwzapalne. Oman ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe.

Yucca schidigera – bogate źródło saponin

Yucca schidigera to źródło saponin steroidowych. Ekstrakt zawiera saponiny steroidowe i polifenole. Te pierwsze frakcje biorą udział w redukcji amoniaku w żwaczu jako inhibitora ureazy i mają działanie przeciwpierwotniacze ze względu na ich zdolność do tworzenia kompleksów z cholesterolem błon komórkowych pierwotniaków, powodując lizę i śmierć komórek, obniżają również poziom cholesterolu całkowitego i LDL w osoczu krwi. Te ostatnie frakcje, które powstały w korze, zawierają resweratrol mający działanie przeciwutleniające, przeciwpłytkowe, antymutagenne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Juka ma dużo minerałów (sód, potas, wapń, magnez, żelazo, białko, cynk, miedź i selen) oraz witamin, kwasów tłuszczowych omega-3, omega-6 czy błonnika pokarmowego. Ekstrakt z juki wpływa korzystnie na układ odpornościowy.

Bazylia święta – działanie przeciwzapalne

Badania potwierdziły działanie przeciwutleniające, immunomodulujące, przeciwbólowe, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne, przeciwnadciśnieniowe i kardioprotekcyjne tej rośliny. Składnikami wodno-alkoholowego ekstraktu z liści bazylii są flawonoidy zwiększające poziom glutationu i innych enzymów przeciwutleniających oraz wychwytują nadtlenki lipidów. Wykazano, że urydyna chroni przed niedotlenieniem płuc. Podanie jej zwierzętom przed hipoksją zapobiegło obrzękowi mitochondriów wywołanemu niedotlenieniem. Zasugerowano rolę urydyny w utrzymaniu struktury mitochondriów po uszkodzeniu płuc wywołanym niedotlenieniem i w optymalizacji zaopatrzenia organizmu w tlen. Urydyna wpływa na usuwanie śluzu przy przewlekłym łagodnym zapaleniu oskrzeli. Terapia oparta na nurydynie ma pozytywne działanie przeciwzapalne w zwierzęcych modelach chorób płuc, a mianowicie w ostrym uszkodzeniu płuc i astmie oskrzelowej. Naukowcy odkryli, że podawanie urydyny powodowało osłabienie stanu zapalnego w modelach zwierzęcych poprzez zmniejszenie poziomu prozapalnych cytokin i białych krwinek (leukocytów). Leczenie urydyny hamowało syntezę transformującego czynnika wzrostu (TGF) prowadząc do zmniejszenia odkładania kolagenu w płucach i wytwarzania szkodliwych reaktywnych form tlenu. Suplementacja urydyny może stanowić nową, bezpieczną i skuteczną strategię przy zwłóknieniu płuc u ludzi.

Korzeń żeń-szenia – witalność i zdrowie

Korzenie żeń-szenia Panax Meyer (biały żeń-szeń) są popularne, bo zwiększają witalność, zdolność odpornościową oraz hamują wzrost komórek rakowych. Żeń-szeń był używany w koreańskiej tradycyjnej medycynie ziołowej do leczenia kaszlu. Ekstrakty z żeń-szenia i kilka ginsenozydów mają działanie przeciwzapalne. Na przykład ginsenozyd Rg1 wykazuje działanie przeciwzapalne w badaniach in vitro i in vivo w sposób zależny od receptora glukokortykoidowego. Różne ginsenozydy regulują produkcję cząsteczek prozapalnych, takich jak: cyklooksygenaza-2, cytokiny i chemokiny. Zapobiegają również stresowi oksydacyjnemu i nitrozującemu.

Opracowała dr n. med. Jolanta Zięba