„Bez liści, bez pąków, bez kwiatów;
A jednak tworzą owoce.
Jako żywność, jako tonik, jako lekarstwo;
Całe stworzenie jest cenne”.
prof. Shuting Chang

Żyjemy w czasach, w których otwarcie i publicznie dyskutuje się o kwestiach zdrowia ludzkiego, w tym o wiodących chorobach zabójczych, takich jak: nowotwory, cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, udar i nadciśnienie, na które mają wpływ styl życia i dieta. Niekorzystne warunki zdrowotne nie ograniczają się do ubogich narodów lub ubogich segmentów społeczeństw. Nawet wysoko wykształcone, bogatsze rodziny, zarówno w krajach mniej rozwiniętych, jak i rozwiniętych, borykają się z problemami zdrowotnymi. Liczne badania wykazały, że regularne spożywanie określonych gatunków grzybów – jako regularnej zdrowej żywności (nutraceutyki) i jako suplementów diety (nutriceutyki), jest skuteczne w zapobieganiu oraz leczeniu chorób.

Grzyby są używane przez ludzi od tysięcy lat jako żywność i jako lekarstwo. Obecnie rozpoznanych jest ponad 14 000 gatunków grzybów, a wśród nich około 2000 zidentyfikowano jako jadalne. Spośród grzybów 270 gatunków uważa się obecnie za potencjalne środki terapeutyczne lub zapobiegawcze, które mogą zapewnić ludziom dobre samopoczucie. Rosnące spożycie grzybów można przypisać nie tylko ich walorom kulinarnym, ale ich właściwościom leczniczym.
W dzisiejszym świecie, w którym coraz trudniej o żywność wolną od pestycydów i szkodliwych substancji, trwają poszukiwania produktów naturalnych, żywności funkcjonalnej o wysokiej zawartości witamin, białka i substancji bio-aktywnych. I właśnie grzyby mogą być doskonałym uzupełnieniem naszej codziennej diety. Jednocześnie grzyby mają niską zawartość kalorii i tłuszczów, w tym cholesterolu. W ostatnich latach, aby rozwikłać tajemnice grzybów (zwłaszcza tych stosowanych w medycynie tradycyjnej) bada się grzyby pod kątem ich wielu wartości leczniczych.

W Chinach stosowana jest medycyna akademicka równolegle z medycyną tradycyjną. Obie są dozwolone w terapiach chorób wyniszczających życie, a grzyby są włączone do tej walki. Choroby starzejącego się układu nerwowego, takie jak: choroba Parkinsona, Alzheimera i udar, są poważnymi globalnymi kryzysami zdrowia publicznego, ponieważ obecnie nie ma na nie lekarstwa.  Choroba Alzheimera i te neurodegeneracyjne są wysoko na liście chorób przewlekłych osób starszych. Choroba Alzheimera to przede wszystkim zaburzenie starzenia się z utratą funkcji poznawczych.
 
Choroba ta charakteryzuje się biologicznie obumieraniem neuronów w przodomózgowiu, hipokampie i korze mózgowej, której towarzyszy obecność złogów amyloidowych. Białko amyloidu-β uczestniczy w indukcji śmierci komórek nerwowych. Objawy spowodowane obumieraniem neuronów cholinergicznych leczy się substancjami, które zwiększają poziom neuroprzekaźników w synapsach cholinergicznych. Leki syntetyczne opóźniają pogorszenie się stanu zdrowia, ale nie odwracają szkód. Leki takie jak memantyna, które blokują receptor neuroprzekaźnika glutaminianu, mimo korzystnego działania często wywołują szereg objawów niepożądanych. W chorobach neurodegeneracyjnych po wystąpieniu objawów klinicznych możliwe będzie jedynie zatrzymanie lub opóźnienie dalszego procesu zwyrodnieniowego. Obecnie trwają poszukiwania małych cząsteczek, które mogą przenikać przez krew mózgową i indukować produkcję czynnika wzrostu nerwów (NGF) – rodziny białek odpowiedzialnych za utrzymanie, przeżycie i regenerację neuronów w dorosłym życiu. W badaniu z 2013 roku opublikowanym w „International Journal of Medicinal Mushrooms” wykazano, że ekstrakt z Hericium erinaceus indukuje syntezę NGF i promuje aktywność wzrostu komórek nerwowych. Kiedy się starzejemy, niektóre funkcje poznawcze zaczynają spadać, a my zaczynamy tracić zdolność do tworzenia połączeń
w mózgu, uczenia się nowych umiejętności, zatrzymywania informacji i przywoływania wspomnień.

Soplówka jest silnym tonikiem mózgowym i jest coraz częściej badana pod kątem właściwości neuroprotekcyjnych.

Wykazano, że brak NGF powodował objawy podobne do choroby Alzheimera. Zdecydowanie lepiej zapobiegać, niż leczyć. Środek lub środki zapobiegawcze powinny być częścią naszej diety. Być może będziemy musieli zwrócić się do tradycyjnej wiedzy, która wykorzystuje naturę w medycynie, aby zapobiegać chorobom nerwowym lub zmniejszać ich nasilenie wraz z wiekiem. Jest wiele roślin i przypraw – takich jak choćby kurkuma – których substancje czynne korzystnie oddziałują na układ nerwowy. Na przykład w Indiach odnotowuje się, że liczba chorych na Alzheimera wśród starszego pokolenia jest relatywne niska. Powodem może być właśnie regularne spożywanie przypraw, w tym kurkumy i pieprzu. Obecnie jest to aktywnie badane.

Nie wiem, jak Państwo, ale ja uważam wysoką sprawność umysłową za kluczową. Dla mnie jako ojca to sprawa priorytetowa, gdyż wiem, że właśnie teraz
w tych szczególnie trudnych czasach każdy rodzic będzie potrzebował dużo energii psychicznej, aby podołać wychowaniu dzieci. Właśnie dlatego interesuje mnie wspieranie zdolności umysłowych, wspieranie układu nerwowego poprzez odpowiednią suplementację i odżywianie.
Soplówka: grzyb, który poprawia pamięć i nastrój

Co to jest soplówka? Soplówka albo lwia grzywa znana jako grzyb jadalny otrzymała swoją nazwę ze względu na białe, puszyste, kaskadowo białe kolce przypominające długą grzywę lwa. Hericium erinaceus rośnie w formacji, która jest podobna do gigantycznej śnieżki i jest czasami określana jako „głowa małpy”, „broda starca”, „grzyb jeżowy   i japońskie yamabushitake. Hericium erinaceus  jest najliczniej spotykany w południowych regionach Stanów Zjednoczonych, a także w Europie, Chinach i Japonii. W naturalnych warunkach soplówka może osiągnąć średnicę do 40 cm.

Korzyści

Jak wspomniałem, soplówka jest najbardziej znana ze swojej funkcji wspierania mózgu, pamięci i nastroju. Wiele badań wykazało, że może pomóc osobom,
u których występują problemy z koncentracją i zapamiętywaniem. Może wspierać zdrowie w chorobach takich jak choroba Alzheimera poprzez stymulację czynnika wzrostu nerwów Jak mówi światowej sławy mykolog i autor Paul Stamets: „Hericium erinaceus może być naszym pierwszym »inteligentnym« grzybem. Jest to bezpieczny, jadalny grzyb, który wydaje się przynosić korzyści poznawcze naszej starzejącej się populacji” . W 2009 roku w Japonii prze-prowadzono badania na grupie osób w wieku 50–80 lat, u których występowały zaburzenia poznawcze. Pacjentom podawano przez okres 16 tygodni 1000 mg ekstraktu z soplówki.  Wyniki tego badania wykazały znaczną poprawę w testach funkcji poznawczych w porównaniu z grupą placebo, pokazując, że soplówka może być skuteczna w poprawie łagodnych zaburzeń poznawczych u ludzi.

Jestem przekonany, że w naszym szybko zmieniającym się społeczeństwie większość ludzi wiele by zyskała dzięki zredukowaniu stresu i zwiększeniu ogólnego spokoju. Wiele badań wskazuje, że soplówka może być pomocna nie tylko w regeneracji i ochronie neuronów, ale także w łagodzeniu lęków i depresji. Depresja jest powszechną i poważną chorobą o szerokim zasięgu na całym świecie. Wpływ ekstraktów z soplówki na funkcjonowanie mózgu może również okazać się korzystny we wspieraniu osób cierpiących na de-presję i stany lękowe, może pomóc uspokoić nasz układ nerwowy i sprawić, że poczujemy się szczęśliwsi.

Oprócz wszystkich korzyści kognitywnych i poprawiających nastrój soplówka ma również znaczną wartość odżywczą. Hericium erinaceus składa się z białka, węglowodanów, błonnika, tłuszczów, aminokwasów, a także wielu witamin i minerałów.  Jak większość grzybów zawiera również szczególny rodzaj złożonych polisacharydów o rozgałęzionych łańcuchach zwanych beta-glukanami. Beta-glukany sprawiają, że soplówka jest doskonałym wyborem dla wzmocnienia zdrowia układu odpornościowego. Na tym nie kończą się zdrowotne właściwości tego grzybka.

Jednym z dobrych sposobów spożywania soplówki (moich ulubionych) jest dodanie jej do porannej kawy. Kawa nie traci na walorach smakowych i dodatkowo zyskuje na wartościach zdrowotnych. Można również zakupić gotową mieszankę kawy arabica z dodatkiem ekstraktu z soplówki w sklepie „Zdrowia bez Leków”.

Pamiętaj, że kiedy zażywasz suplementy, musi upłynąć trochę czasu, zanim zobaczysz wyniki. Zacznij już dziś dzień z soplówką, a zanim się zorientujesz, odczujesz efekty działania tego potężnego, wzmacniającego mózg grzyba.

W przypadku wprowadzania do diety jakiegokolwiek nowego suplementu zwykle najlepiej jest zacząć stopniowo – od 1 g dziennie i powoli dostosowywać dawkę od tego momentu. Jeśli jednak jesteś uczulony lub masz wrażliwość na grzyby, unikaj spożywania lwiej grzywy w jakiejkolwiek formie.

Grzyby dla zdrowia nerwów i mózgu

Czy grzyby mogą tu pomóc? Wszystkie grzyby kulinarne znane są ze składników polisacharydowych odgrywających rolę w stymulacji układu odpornościowego i możliwych za-stosowaniach w leczeniu raka. Jednak wiele rodzajów jadalnych jest również znanych ze względu na ich specyficzne działanie. Wśród specjalnych działań wiele grzybów – w tym. Ganoderma lucidum i Hericium erinaceus – wykazuje aktywność związaną ze zdrowiem układy nerwowego. W tym artykule omówiono potencjał grzybów jako nutraceutyków lub nutriceutyków w redukcji lub nawet zapobieganiu chorobom neurodegeneracyjnym związanym
z wiekiem.

Spośród wszystkich grzybów kulinarnych Hericium erinaceus ma działanie terapeutyczne związane z promocją zdrowia nerwów i mózgu – powoduje odrost neurytów i regenerację uszkodzonych nerwów. Różne związki wyizolowane z tego grzyba stymulują czynnik wzrostu nerwów (NGF). Są to erinacyny. Erinacyny to grupy diterpenoidów, które wykazu-ją aktywność biologiczną jako stymulatory syntezy czynnika wzrostu nerwów (NGF) i mogą być przydatne w leczeniu zaburzeń neurodegeneracyjnych i neuropatii obwodowej. Do chwili obecnej zidentyfikowano 15 erinacin (erinacines A-K i P-S), a dalsze badania wykazały, że osiem z nich ma różne właściwości neuroprotekcyjne, takie jak: zwiększanie uwalniania NGF (erinacyny A–I), zmniejszanie odkładania amyloidu- β , zwiększanie ekspresji enzymu degradującego insulinę (IDE), (erinacyny A i S), lub radzenia sobie z bólem neuropatycznym (erinacyna E). Co ciekawe, związki neuroprotekcyjne mogą być również skuteczne w terapii raka. Biorąc pod uwagę rosnącą liczbę dowodów wskazujących, że geny są regulowane
w górę przy zaburzeniach ośrodkowego układu nerwowe-go, a w dół w przypadku nowotworów i odwrotnie , sugeruje to świetlaną przyszłość dla opracowania wspólnych metod terapeutycznych w leczeniu tych chorób. Zgodnie z tym odkryciem stwierdzono, że leczenie erinacyną A hamuje proliferację komórek gruczolako-raka jelita grubego DLD-1 in vitro, a także wzrost guzów DLD-1 in vivo !

Ochrona przed udarem niedokrwiennym

Badania kliniczne pokazały, że leczenie doustne ekstraktem z soplówki  w stężeniach 50 mg/kg przez 5 dni może zmniejszyć całkowitą objętość zawału odpowiednio od 20 proc. do 44 proc. Odkrycia te sugerują, że ekstrakty  Hericium erinaceus bogate w erinacynę A mogą być obiecującym środkiem
w przypadku urazów udarowych, ponieważ mają zdolność do zmniejszania apoptozy neuronów.

Ochrona przed chorobą Parkinsona

Choroba Parkinsona (PD) jest drugim najczęstszym zaburzeniem neurodegeneracyjnym, które charakteryzuje się postępującą utratą komórek dopaminergicznych w obszarze istoty czarnej mózgu, co skutkuje problemami motorycznymi – w tym: drżeniem spoczynkowym, sztywnością, spowolnieniem ruchowym i niestabilnością postawy. Badania wykazały, że ekstrakt z Hericium erinaceus może być nowym środkiem terapeutycznym do zapobiegania
i leczenia PD.

Ochrona przed chorobą Alzheimera

Istnieje coraz więcej dowodów sugerujących, że postęp choroby Alzheimera staje się po pewnym czasie niekontrolowaną reakcją łańcuchową. Co więcej, badania na myszach wykazały, że terapie są najskuteczniejsze, gdy są stosowane przed tworzeniem się płytek amyloid- β. W jednym z badań wykorzystano do oceny efektu terapeutycznego ekstrakt z  Hericium erinaceus . Po 30 dniach podawania doustnie ekstraktu z tych grzybów transgenicznym myszom poziom  amyloidu-β obniżył się i jednocześnie zwiększyła się liczba nowo narodzonych neuronów w obszarze zakrętu zębatego. Podsumowując, odkrycia te wskazują, że profilaktyka za pomocą ekstraktów z Hericium erinaceus  może być skuteczną strategią terapeutyczną w leczeniu choroby Alzheimera.

Ochrona przed objawami depresji

Depresja jest najczęstszą współistniejącą chorobą psychiczną, przy czym częstość występowania choroby Alzheimera, Parkinsona i udaru mózgu wynosi odpowiednio: 87 proc., 75 proc. i 79 proc. Wcześniejsze dane wykazały, że poziomy NGF są znacznie niższe u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi niż u osób zdrowych. Wykazano, że ekstrakt z soplówki bogaty w  erinacynę może być atrakcyjnym środkiem do leczenia za-burzeń depresyjnych poprzez modulację neuroprzekaźników monoaminowych i cytokin prozapalnych, a także regulację szlaków czynnika neurotroficznego pochodzenia mó-zgowego (BDNF).

Dotychczasowe dowody wykazały, że związki aktywne zawarte w  Hericium erinaceus  wykazują zdolność opóźnienia śmierci komórek neuronalnych
w chorobach neuro-degeneracyjnych, takich jak: udar niedokrwienny, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera i depresja. Ponadto wyniki wskazują, że podawanie ekstraktów z Hericium erinaceus sprzyja regeneracji komórek nerwowych.

Pomimo tego, że potrzebne są dalsze, to grzyby Hericium erinaceus  mogą:

• wzmacniać układ odpornościowy, częściowo poprzez zmniejszenie stanu zapalnego,
• zwiększyć aktywność układu odpornościowego jelit,
• być korzystne w leczeniu stanów lękowych i depresji,
• zwiększyć funkcje poznawcze.

Wyciąg z Hericium erinaceus promował prawidłowy rozwój hodowanych komórek móżdżku i wykazywał pozytywny wpływ na proces genezy mieliny po jej uszkodzeniu. Osłonka mielinowa jest składnikiem strukturalnym aksonu, czyli bardzo ważnym dla przewodzenia potencjału czynnościowego w nerwie. Uszkodzenie zwartej struktury mieliny prowadzi do upośledzenia i ciężkiej choroby układu nerwowego. Nasze badania wykazały, że wodny ekstrakt z grzyba może stymulować wzrost neurytów. Odkrycia te wskazują, że Hericium erinaceus może mieć potencjał do stymulacji neuronów do odbudowy w leczeniu starości, choroby Alzheimera, naprawy urazów neurologicznych po udarze, poprawy szlaków odpowiedzi mięśniowej lub motorycznej oraz funkcji poznawczych.
Ekstrakt z soplówki może korzystnie wpływać na zdrowie serca. Może mieć działanie obniżające poziom cholesterolu. Może też odgrywać rolę w zapobieganiu lub leczeniu raka. Badania wskazują potencjał terapeutyczny przeciwko ludzkiej białaczce – na modelach zwierzęcych stwierdzono, że te ekstrakty z grzybów mogą również zwalczać komórki raka wątroby, okrężnicy i żołądka.

Soplówka może pomóc w zdrowiu układu pokarmowego poprzez zwalczanie stanów za-palnych, co jest korzystne dla osób z nieswoistym zapaleniem jelit (IBD). Grzyb może również wzmacniać funkcje odpornościowe i sprzyjać rozwojowi dobrych bakterii w jeli-tach, ekstrakty z soplówki mogą chronić przed wrzodami żołądka. Hericium erinaceus to słynny tonik w medycynie orientalnej. Zbadano działanie ochronne żołądkowo-jelitowe wodnego ekstraktu Hericium erinaceus na wrzody wywołane alkoholem etylowym. Ekstrakt promował ochronę przed owrzodzeniem, ponadto wykazywał znaczącą aktywność ochronną przed uszkodzeniem błony śluzowej żołądka, zapobiegając wyczerpaniu enzymów antyoksydacyjnych.

Opracował Michał Uroczyński