Srebro zaliczane jest do grupy metali szlachetnych. Jego wartość poznano już 4000 lat p.n.e., kiedy wykorzystywano je do wyrobu biżuterii oraz używano w handlu jako środka płatniczego. Obecnie znaczna jego część wykorzystywana jest do produkcji biżuterii, sztućców, jak również w przemyśle fotograficznym, elektronice czy do wyrobu luster. Srebro to bardzo dobry przewodnik prądu elektrycznego. Metal ten odegrał dużą rolę w rozwoju przemysłu filmowego – srebrem pokrywano ekrany pierwszych kin, stąd zwrot: „srebrny ekran”.

Symbol chemiczny srebra (Ag) wywodzi się od łacińskiego wyrazu argentum, które oznacza: „świecący się” lub „szary”. W starożytności srebro kojarzone było z Księżycem. Metal ten jest odporny na działanie wody i tlenu, natomiast łatwo wchodzi w reakcję z występującym w powietrzu siarkowodorem – na skutek takiego połączenia na srebrze tworzy się czarny nalot (siarczek srebra) możliwy do usunięcia poprzez polerowanie. Większość srebra jest wydobywana w kopalniach, zaś niewielka część jest produktem ubocznym rafinacji miedzi, złota i ołowiu. Bardzo dużo srebra pochodzi też z recyklingu złomu.

Srebro w medycynie

Srebro oddziałuje silnie toksycznie na bakterie, dlatego często jest używane do produkcji materiałów odkażających. W organizmie człowieka znajdują się śladowe ilości srebra – pierwiastek ten gromadzi się w kościach żeber. Srebro przenika do organizmu człowieka drogą pokarmową, oddechową bądź przez skórę. Niekorzystnym efektem dłuższej ekspozycji na srebro jest choroba zwana srebrzycą (argyria) występująca u ludzi, którzy przez dłuższy czas (od kilku miesięcy do kilku lat) spożywali lub wdychali związki srebra. Choroba dotyka najczęściej pracowników kopalni srebra w biedniejszych krajach, gdzie nie zachowuje się odpowiednich standardów pracy, a także osoby nadużywających związków srebra w celach leczniczych. Do podstawowych objawów srebrzycy należą: skóra, błony śluzówki, paznokcie, dziąsła są równomierne zabarwione na szaroniebieski lub ciemnoszary kolor, narządy wewnętrzne też są przebarwione, często występuje zapalenie błony śluzowej żołądka, stłuszczeniowa choroba wątroby oraz uszkodzenie nerek.

Niebieskoszare zabarwienie skóry pozostaje do końca życia, nie da się go usunąć, choć można próbować stosować kuracje depigmentujące.

W celach leczniczych używa się srebra koloidalnego, czyli wodnego koloidu nanocząsteczek srebra o wymiarach 5–15 nm występujących pod postacią niejonowych drobin metalu. Srebro koloidalne – o działaniu bakteriobójczym, wirusobójczym i grzybobójczym – można stosować w celu zwalczania alergii i stanów zapalnych. Jako środek łagodzący i antyseptyczny hamuje rozrost szkodliwych drobnoustrojów, oczyszcza i dezynfekuje skórę, można nim także oczyszczać rany, poprawia stan skóry, reguluje wydzielanie serum i wspomaga walkę z trądzikiem.

Srebrna ciekawostka

W średniowieczu wierzono, że srebro chroni przed siłami nieczystymi – stąd też pomysł na zabijanie upiorów srebrną kulą, zaś biblijne Judaszowe srebrniki symbolizują zdradę i przekupstwo.

Opracowała Agata Majcher

Bibliografia:
Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat, Challoner J., Poznań 2014.
Pierwiastki śladowe w geo- i biosferze, Kabata-Pendias A., Szteke B., Puławy 2012.