Na przestrzeni dziejów funkcjonowania człowieka określenie szczęścia nabrało charakteru interdyscyplinarnego. Pojęcie szczęście jest ściśle związane z problematyką psychologiczną. Najnowsza nauka z dziedziny psychologii, czyli psychoneuroimmunologia, zajmuje się zagadnieniami wpływu stanu psychiki na stan zdrowia człowieka. To z kolei wiąże się z układami trawiennym, oddechowym i sercowo-naczyniowym.

Istnieje niebagatelny wpływ równowagi tych układów na odporność immunologiczną. Profesor medycyny Steve Cole z Uniwersytetu Kalifornijskiego bada powiązania układu nerwowego z układem odpornościowym. Szczególnie interesuje się tego typu zależnościami na poziomie: grasicy, śledziony, węzłów chłonnych, a także szpiku kostnego. Badania skupiają się na wpływie hormonu stresu (kortyzolu) i białek z grupy cytokin na komórki układu odpornościowego. Profesor analizuje ekspresję genów aktywowanych w układzie immunologicznym pod wpływem stresu. Wniosek z tych badań jest następujący:

W ramach ewolucyjnego przystosowania się człowieka do życia największe zagrożenie dla niego jest spowodowane izolacją społeczną. To istotny czynnik ryzyka powodującego różnego typu choroby. Profesor Cole twierdzi, iż osoby samotne mają większą ekspresję białek reakcji zapalnej (chorobotwórczej) w porównaniu z osobami prowadzącymi życie towarzyskie. Ludzie dbający o kontakt z grupą społeczną mają znacznie większy potencjał zwalczania reakcji zapalnej (w związku ze zwiększoną ekspresją białych krwinek odpowiedzialnych za odporność). Osoby żyjące samotnie znacznie szybciej umierały. Natomiast żyjące w grupie, a szczególnie te nastawione na bezwarunkowe udzielanie pomocy innym, mają wysoki poziom oksytocyny. Hormon ten oddziałuje bezpośrednio na mózg i serce. Życie każdego człowieka jest jedyne w swoim rodzaju. Ani władza, ani sława, ani pieniądze, ani talent nie czynią życia szczęśliwym.

Szczęście – od czego zależy

Szczęście każdego człowieka zależy tylko i wyłącznie od niego samego. Każdy z nas posiada wrodzone zdolności samoregulacyjne, są to naturalne mechanizmy samoozdrowieńcze – podobne do takich mechanizmów jak zabliźnianie się ran czy zwalczanie infekcji. Każdy z nas posiada tak zwany mózg emocjonalny, który zarządza zarówno naszym samopoczuciem, jak i fizjologią. Wszystko ma znaczenie – nawet przeżycia z przeszłości, które pozornie nie mają związku z teraźniejszością. Nasze doznania i zachowania zapisywane są w mózgu emocjonalnym. Wszystko to w sposób nieprzerwany i ciągły jest powiązane na zasadzie przekazywania informacji do różnych części naszego ciała odpowiedzialnych za różne funkcje życiowe. Są to: oddychanie, bicie serca, ciśnienie tętnicze krwi, apetyt, sen, wydzielanie hormonów. Każdy narząd w naszym ciele ma swoja pamięć. I tak na przykład mówi się: „ze strachu boli mnie brzuch”, „lekko mi na sercu”, „coś mi psuje krew” itp. Gdy przeżywasz emocje pozytywne, organizm harmonizują endorfiny. Im częściej przebywasz w stanie odprężenia i spokoju, tym bardziej doświadczasz szczęścia. Z punktu widzenia naukowego istnieją dwa rodzaje szczęścia. Szczęście hedonistyczne i eudajmonistyczne. Pojęcie szczęścia hedonistycznego zostało wprowadzone przez Epikura. Oznacza unikanie cierpienia i bólu oraz skupianie się tylko na doznaniach przyjemnych. Szczęście eudajmonistyczne to z kolei pojęcie wprowadzone przez Sokratesa. Oznacza pełne racjonalne zadowolenie i satysfakcję z życia związanego z umiejętnością pokonywania trudności. Obie te koncepcje szczęścia zostały współcześnie sformułowane jako holistyczne doświadczanie samego siebie. Wygenerowano standardy tej regulacji (wg Sheldona). 

1. Normy i wartości.
2. Ja.
3. Cele i intencje.
4. Cechy osobowości.
5. Potrzeby biologiczno-społeczne.
6. Kompetencje poznawczo-społeczne.
7. Style zachowań społecznych. 
   
   

Człowiek rozwija się dwutorowo: po pierwsze to dobrostan pojmowany jako dojrzałość w zakresie widzenia, słyszenia i mówienia, rozumowania moralnego. Po drugie – budowanie satysfakcjonujących i zadowalających relacji. 

Metody osiągania spokoju, zadowolenia i odprężenia

Najbardziej korzystne dla każdego jest pozyskiwanie endorfin. Kiedy wydzielają się endorfiny? 

1. Gdy przebywasz w miłym otoczeniu (w parku czy w lesie).
2. Gdy słuchasz ulubionej muzyki.
3. Gdy przebywasz z przyjaciółmi.
4. Gdy spożywasz smaczny posiłek.
5. Gdy pochłania cię pasja, hobby.
6. Gdy coś planujesz, np. urlop.
7. Gdy śpisz.

Im więcej sytuacji, w których organizm ma szansę wydzielania endorfin, tym więcej zdrowia, szczęścia i radości. 

Szczęściem dla pająka jest uchwycenie owada w pajęczynę. Szczęściem dla podróżnika – osiągniecie celu podróży. Zaś szczęście dla piekarza to upieczenie bardzo dobrego chleba.

A co stanowi szczęście dla ciebie?

Szczęściem jest być zdrowym, rozsądnym i radosnym. Jak to osiągnąć? Nie umartwiać się i nie stwarzać sobie problemów, których można uniknąć. Zdrowie to dobry sen, dobre pożywienie i budowanie poprawnych relacji z innymi. Radość to słońce oraz uśmiech. A rozsądek to refleksje i przemyślenia. Mądre myśli i dobre postępowanie, a także prawidłowa postawa życiowa. Złe myśli to błędy w zachowaniu, w wychowaniu i postepowaniu. 

A teraz przypowieść… Żył sobie mały świerszcz, który całymi dniami lubił grać na skrzypcach – tak był pochłonięty tą pasją, że nie zauważył, iż nadchodzi zima. W tym czasie jego koleżanki mrówki w pocie czoła gromadziły zapasy na zimę, a świerszcz dalej grał na skrzypcach. Nadeszła zima i śnieg zasypał wszystko wokół. Mrówki w cieple delektowały się zapasami ze swej spiżarni, a świerszcz zmarznięty wciąż stawał się słabszy i słabszy… aż zamarzł. 

Jaki z tego morał? Bierz życie w swoje ręce, nie oglądaj się za siebie ani na innych. A gdy nadejdzie mroźny dzień, zajrzyj do swej spiżarni, czy jest tam coś, co pozwoli ci przetrwać trudne chwile. Czy radość pojawi się na twojej twarzy, czy pokonasz następny dzień? Czy kolejnego ranka zaprosisz do swego dnia słońce czy może chmury? Buduj życie nie tylko w szczęściu, ale również z siłą, bo w tym moc i nadzieja na przyszłość.


Opracowali Małgorzata i Maciej Adamscy