Temat artykułu to wiśnie, które mają wiele ciekawych zastosowań wykraczających poza ich kulinarne użycie. A to głównie dzięki składnikom, które nie uszły uwadze naukowców. Czego można się więc spodziewać po tych małych i niepozornych owocach?

Czy wiesz, że wiśnie mogą pomóc przy bólach stawów? Powinny być również obowiązkowe dla osób uprawiających sport, jak i narażonych na wysiłek intelektualny, problemy ze snem czy nastrojem. Na tym nie kończy się lista ich niezwykle pozytywnych właściwości. Przyjrzyjmy się więc im bliżej oraz temu, co mogą zaproponować naszemu organizmowi i kto z nas odniesie najwięcej korzyści, spożywając wiśnie.

Dna moczanowa

Wiśnie odgrywają istotną rolę w niwelowaniu specyficznego bólu stawowego, który wiąże się z przebiegiem dny moczanowej. Znaczenie ma tutaj działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, oprócz tego wpływ wiśni na ilość kwasu moczowego w osoczu, który odkłada się później w stawach. Jest to możliwe dzięki temu, że substancje zawarte w wiśniach wpływają na aktywność oksydazy ksantynowej – czyli enzymu, który prowadzi do tworzenia się kryształków kwasu moczowego w stawach – i to właśnie te kryształki powodują ból.

Fakt ten potwierdza badanie chińskich naukowców, którzy porównali wiele odmian wiśni pod kątem zawartości składników, takich jak flawonoidy czy antocyjany. Największą aktywnością wobec wspomnianego enzymu okazały się odmiany zawierające więcej flawonoidów i polifenoli.

Wiśnie – jak pokazuje jedno z badań – mogą pomóc obniżyć białko C-reaktywne, ale również poziom kwasu moczowego, który jest wydalany w większych ilościach z moczem. Zależności między spożyciem wiśni i redukcją objawów dny moczanowej dowodzi jedno z badań, w którym spożywanie tych owoców miało istotny wpływ na ryzyko napadu dny moczanowej. Co ciekawe, w badaniu owoce były stosowane samodzielnie oraz w połączeniu z allopurynolem, czyli podstawowym lekiem stosowany w leczeniu dny. Badanie to można podsumować dwiema liczbami. Istnieje 35-proc. spadek ryzyka ataku dny moczanowej przy spożywaniu wiśni w porównaniu do okresu bez ich stosowania i 75-proc. spadek ryzyka ataku dny przy spożywaniu wiśni i leku, czyli allopurynolu w porównaniu do okresów bez owocu i leku.

Na sen

Zadajmy sobie pytanie: czy wiśnie mogą pomóc nam w zasypianiu i czy mają znaczenie dla długości i jakości snu? Okazuje się, że tak. Za właściwości nie tylko w kwestii snu, ale również nastroju odpowiada tryptofan zawarty w wiśniach i mający znaczenie dla produkcji serotoniny (hormonu szczęścia) i melatoniny, czyli hormonu regulującego cykl snu i czuwania. Jak pokazuje jedno z badań, picie soku wiśniowego przez siedem dni podniosło poziom melatoniny w grupie badanych 20 osób. Zauważono wydłużenie czasu snu i poprawę jego jakości w porównaniu do grupy placebo.

W innym badaniu przez 14 dni osoby starsze z uporczywą bezsennością wypijały przed snem 240 ml soku. Wyniki były bardzo obiecujące – otóż średnia długość snu u tych osób wydłużyła się o 84 minuty. W samym badaniu zauważalny był spadek wzrostu poziomu tryptofanu. Miało to bezpośredni wpływ na dostępność tryptofanu, który tworzy melatoninę – czyli hormonu snu – i to właśnie dlatego osoby biorące udział w badaniu spały dłużej. Jest jeszcze jeden bardzo ważny aspekt odnoszący się do wiśni i ich wpływu na nasz sen.

Po pierwsze liczy się nie tylko łatwość zasypiania czy długość naszego snu, ale to, co jest ważne dla wielu osób, czyli brak wybudzania się w trakcie snu. Dla wielu osób jest to bardzo męczący objaw – powodujący poczucie przewlekłego zmęczenia nawet po przespaniu odpowiedniej liczby godzin. Jak się okazuje, wiśnie zmniejszają liczbę wybudzeń w ciągu nocy – co na pewno zadowoli wiele osób, które mają ten problem.

Antyoksydant

Wiśnie są bogate w przeciwutleniacze, dlatego świetnie chronią przed stresem oksydacyjnym. Sam stres oksydacyjny to jeden z podstawowych patomechanizmów w rozwoju wielu różnych chorób.

Interesujące jest też to, że wiśnie wykazują lepszą aktywność antyoksydacyjną niż np. czereśnie. Tłumaczy się to wyższą zawartością polifenoli. I tutaj taka ważna rada: okazuje się, że ważne jest spożywanie odpowiednio dojrzałych owoców, ponieważ ilość antyoksydantów wzrasta wraz z dojrzewaniem owocu. Na potencjał antyoksydacyjny składają się związki takie jak antocyjany (np. cyjanidyny), ale również pochodne kwasu hydroksycynamonowego, a także flawanole oraz kwercetyna. Dodam, że najwięcej przeciwutleniaczy zawiera skórka owocu. Dobitnym dowodem ochronnego działania wiśni na nasz materiał genetyczny poprzez właściwości antyoksydacyjne jest mniejsza ilość uszkodzonego DNA wydalanego wraz z moczem po spożyciu wiśni w dowolnej formie.

Działanie przeciwnowotworowe

Z charakteru antyoksydacyjnego tych owoców wynika kolejna właściwość wiśni, czyli antynowotworowa. Zawarte w wiśniach antocyjany to związki o potencjale przeciwnowotworowym, co niejednokrotnie wykazano w badaniach, np. w hodowli komórkowej raka okrężnicy, wątroby, sutka. Na właściwości przeciwrakowe składa się zdolność antocyjanów wiśni do wymiatania aktywnych form tlenu, działanie ochronne na DNA, ograniczenie utleniania lipidów oraz redukcja szkodliwego działania związków o wpływie kancerogennym czy mutagennym.

Regeneracja po treningu

Przejdźmy do zagadnienia regeneracji po treningu. Picie soku wiśniowego jest bardzo korzystne dla osób trenujących. I nie chodzi tutaj absolutnie o nawodnienie, ale o potencjał, jaki mają składniki tej rośliny w procesie regeneracji mięśni. Oprócz tego wiśnie ograniczają ich ból w czasie i po treningu, a także spowalniają spadek siły mięśniowej, co przekłada się na wydajność samego treningu. Potwierdzeniem są liczne badania. W jednym z nich grupą badaną byli biegacze (ok. 30 osób), którzy uprawiali m.in. półmaraton, czyli biegali na dystansie 21 km. Biegacze ci na 10 dni przed startem każdego dnia spożywali sproszkowane wiśnie. W badaniu wzięła również udział grupa placebo, która dostawała mąkę ryżową. Okazało się, że grupa spożywająca wiśnie była szybsza o 13 proc., a ci badani odczuwali mniejszy ból mięśni podczas biegu. Kolejne badanie wykazało, że stosowanie wiśni prowadzi do szybszej regeneracji u sprinterek, co było zauważalne w ciągu 48 i 72 godzin od ćwiczeń. Efekt ten sprinterki zawdzięczały działaniu przeciwzapalnemu i antyoksydacyjnemu owoców.

Nastrój

A jak te owoce mogą wpłynąć na nasz nastrój? Badania z wykorzystaniem wiśni dowodzą, że mogą one pomóc w ochronie przed stresem i wyraźnie poprawić nastrój. Prócz tego wiśnie redukowały również lęk. W tego typu badaniach oprócz subiektywnej oceny nastroju posłużono się pomiarem metabolitów związanym z przemianą serotoniny (czyli hormonu szczęścia). Chodzi o kwas 5-hydroksyindolooctowy i wzrost jego stężenie, a także spadek kortyzolu w moczu. Wzrost stężenia kwasu 5-hydroksyindolooctowego w moczu świadczy o tym, że w mózgu wytworzyło się więcej serotoniny, powtórzę raz jeszcze: hormonu szczęścia – stąd też efekt poprawy nastroju po spożyciu wiśni.

Patogeny

Jak się okazuje, wiśnie mogą mieć również wpływ na różne patogeny, w tym na: Candida albicans (rodzaj drożdżaka), Streptococcus mutans i Fusobacterium nucleatum (rodzaje bakterii). Otóż wiśnie hamują tworzenie się biofilmu w jamie ustnej i ograniczają przyczepność bakterii do szkliwa zębów. Zatem wiśnie mają hamujący wpływ na powstawanie płytki nazębnej, a co za tym idzie – mają właściwości chroniące przed próchnicą zębów i innymi chorobami jamy ustnej, np. stanami zapalnymi przyzębia.

Właściwości odżywcze

Wiśnie mają również korzystny profil odżywczy – są niskokaloryczne, zawierają błonnik, witaminy, w tym: C, A, K, E, minerały potas, magnez, wapń, fosfor. Oprócz tego beta-karoten oraz liczne polifenole. Wiśnie –  w porównaniu do czereśni – mają o wiele mniej cukru.

Jak więc widać, te niepozorne, czerwone i kwaśnawe owoce oferują nam więcej, niż się zwykło powszechnie uważać. Są bogate w polifenole, antyoksydanty i związki przeciwzapalne, które mają znaczenie zarówno dla procesów nowotworowych, uszkodzeń potreningowych mięśni, dny moczanowej, jak i snu, nastroju i myślenia. Smacznego.

Opracowanie dr Marek Skoczylas

Literatura:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6259571/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14759143/
3. https://hrcak.srce.hr/clanak/263069
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3151016/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16549461/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2582525/
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4880859/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26545642/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31004140/
10. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.4137/IJTR.S9394
11. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ptr.6574