Witamina K1 po raz pierwszy została wyizolowana z liści lucerny w 1939 roku przez duńskiego biochemika Henrika Dama. 

Termin „witamina K” odnosi się do grupy rozpuszczalnych w tłuszczach związków, spośród których biologiczne znaczenie mają filochinon: K1 syntetyzowany przez rośliny (zwłaszcza liściaste) oraz menachinony: K2 –syntetyzowane przez bakterie Gram-dodatnie. Menachinony, które odgrywają najważniejszą rolę w naszym organizmie, to MK-4 o krótkim łańcuchu izoprenoidowym oraz MK-7 o długim łańcuchu izoprenoidowym. Wyróżnia się jeszcze syntetyczną formę witaminę K – menadion (K3). 

Funkcje witaminy K

Witamina K1 jest niezbędna do tworzenia czynników krzepliwości krwi, ma działanie przeciwkrwotoczne. Zaś witamina K2 bierze udział w kształtowaniu tkanki kostnej. Witaminy mają także działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwbólowe. Są wrażliwe na działanie światła i zasad. 

Niedobór, ryzyko i objawy niedoboru

Niedobór witaminy K występuje niezwykle rzadko, ponieważ jest łatwo dostępna w wielu produktach spożywczych, a co istotne, jest syntetyzowana przez florę bakteryjną w przewodzie pokarmowym. Może jednak wystąpić upośledzone wchłanianie witaminy K na skutek antybiotykoterapii czy chorób nowotworowych.

Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę K wykazują osoby starsze, noworodki, niemowlęta karmione wyłącznie piersią, osoby nadużywające alkohol, a także osoby, które spożywają za mało zielonych, liściastych warzyw. Choroby i zaburzenia wynikające z niedoboru tej witaminy to: bulimia, mukowiscydoza, choroba Crohna, zaburzone wchłanianie tłuszczów, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nowotwory, biegunka tłuszczowa, zaburzenia wydzielania żółci, funkcji wątroby, trzustki oraz celiakia.

Objawy niedoboru

Do najczęstszych objawów niedoboru witaminy należą:

• utrata apetytu,
• biegunka,
• krwotoki z nosa,
• łatwe tworzenie się siniaków,
• krwawienie z dziąseł,
• obfite krwawienia menstruacyjne,
• krwotoki pooperacyjne,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• zaburzenie prawidłowej gęstości kości,
• wzrost ryzyka wystąpienia osteoporozy i złamań kości, 
• choroba krwotoczna u noworodków.

Zawartość witaminy K w pokarmach

Podstawowym źródłem witamina K1 są produkty spożywcze, zwłaszcza rośliny liściaste. Witamina K2 z kolei syntetyzowana jest przez bakterie w przewodzie pokarmowym, ale jej dodatkowym źródłem mogą być kiszone i fermentowane produkty spożywcze oraz sery, twarogi czy zsiadłe mleko.

Przykłady produktów spożywczych z zawartością witaminy K1:

• sałata,
• brukselka,
• zielona herbata,
• kapusta,
• kalafior,
• fasola,
• groszek,
• jaja,
• masło.
  
  

Opracowała Agata Majcher

Bibliografia

Witaminy i składniki mineralne, Pałasiewicz W., Tuszyński P.K.; Kraków 2021.

Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka, H. Ciborowska, A. Rudnicka, Warszawa 2019.

Mikroskładniki odżywcze, U. Gröber, Wrocław 2010.