Wrastający paznokieć jest to przypadłość z pozoru niegroźna i niestanowiąca bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia.

Jednak w niektórych przypadkach może nastręczyć nie lada problemu, powodując dyskomfort, ból, a nawet ograniczając aktywność osoby dotkniętej schorzeniem.

W przypadku braku właściwego leczenia skóra w miejscu wrastania paznokcia może ulec nadważeniu, czego efektem będzie dalsze pogarszanie się stanu miejscowego, a nawet ogólnoustrojowa reakcja z gorączką włącznie. Dlatego ważne jest, aby potrafić samodzielnie rozpoznać problem najlepiej już na wczesnym etapie schorzenia, potrafić zaradzić mu domowymi sposobami, a kiedy to potrzebne – odpowiednio wcześnie zgłosić się po pomoc do lekarza.

Skąd się bierze przypadłość i dlaczego paznokcie wrastają?

Najczęstszą przyczyną dolegliwości jest niewłaściwe obcinanie płytki paznokcia. Usilne próby nadania jej półkolistego kształtu i zbyt głębokie sięganie nożyczkami w głąb wału naskórkowego nie sprzyjają zachowaniu palców w zdrowiu. Zwłaszcza dotyczy to palców stóp ze szczególnym uwzględnieniem palca pierwszego, czyli inaczej dużego palucha. Wrastanie paznokci jest także przypadłością częściej dotykającą sportowców. Przyczyny doszukuje się tutaj w licznych urazach oraz otarciach. Noszenie zbyt ciasnego obuwia i pozostawanie w nim przez długie godziny także może zwiększać ryzyko pojawienia się przypadłości. Warto zaznaczyć, że również niektóre choroby sprzyjają nieprawidłowemu wrastaniu płytki paznokcia w skórę palca. Dotyczy to zwłaszcza osób z cukrzycą, z chorobami układu krążenia, a także osób otyłych, szczególnie jeśli przybieranie dodatkowych kilogramów nastąpiło w krótkim czasie. Obciążenie genetyczne również odgrywa pewną rolę w powstawaniu predyspozycji do wrastania paznokci. Jest to jedna z przyczyn, w których doszukuje się częstszego występowania schorzenia w rodzinach – wśród rodzeństwa, a także u dzieci rodziców z wrastającymi paznokciami. Przyczyną mogą być tutaj zaburzenia motoryki chodu (np. nieprawidłowe układanie stopy podczas marszu), wady postawy, płaskostopie, a także palce koślawe oraz młoteczkowate. W wielu przypadkach wrastanie paznokci dotyczy więcej niż jednego paznokcia i pojawia się na obu kończynach dolnych (rzadziej spotyka się pacjentów z dolegliwościami na palcach rąk).

Jak rozpoznać wrastający paznokieć?

Przede wszystkim osoby dotknięte schorzeniem skarżą się na ból palca po jednej, rzadziej po obu stronach płytki paznokcia. Ból lokalizuje się zwykle w szczycie palca. Kolejnym objawem jest zaczerwienienie wału naskórkowego. Jeśli nie podejmie się leczenia odpowiednio wcześnie, w dalszym etapie łatwo może dojść do zakażenia tkanek i wystąpienia obrzęku i wycieku treści ropnej. To właśnie wtedy, ze względu na nasilone dolegliwości bólowe utrudniające chodzenie, a także normalne funkcjonowanie (chociażby ból podczas utrzymywania stopy w obuwiu), pacjenci zaczynają poszukiwać profesjonalnej pomocy. Swoje kroki należy skierować do lekarza rodzinnego, dermatologa, pedologa lub bezpośrednio do chirurga. Jednak zanim choroba rozwinie się na tyle, że konieczne będzie leczenie zabiegowe, warto spróbować domowych sposobów. Na wczesnym etapie choroby, kiedy nie doszło jeszcze do rozwoju stanu zapalnego skóry wokół paznokci, ani tym bardziej do nagromadzenia treści ropnej, wrastający paznokieć można leczyć samodzielnie. Najważniejsza jest tutaj profilaktyka, a więc przede wszystkim właściwe obcinanie płytki paznokcia. Paznokcie należy obcinać prosto, bez nadmiernego zaokrąglania, czyli bez wycinania bocznych ich części. Dodatkowo warto zainwestować w wygodne obuwie, które będzie przeciwdziałało drobnym urazom okolicy stopy i palców. Jest to szczególnie istotne u sportowców, a także u osób, które długie godziny w ciągu dnia mają buty na stopach. Osoby z tendencją do wrastania paznokci powinny unikać zwłaszcza zbyt ciasnego obuwia, a kobiety – noszenia butów na wysokim obcasie i o zwężonych czubkach. Oczywiście w profilaktyce wrastania paznokci, ale również dla zachowania całego organizmu w dobrym zdrowiu, ważne jest leczenie chorób podstawowych, o ile takie występują. Osoby z cukrzycą powinny kontrolować poziom glikemii i pozostawać pod opieką diabetologiczną, pacjenci z chorobami naczyniowymi muszą zadbać o swój układ sercowo-naczyniowy wraz z pomocą odpowiedniego specjalisty, natomiast ci otyli i z tendencją do nadwagi powinni postarać się zredukować masę ciała, a przynajmniej unikać dalszego przybierania na wadze (polecam książkę pt. „Nie bądź grubasem”, z której dowiecie się Państwo, jak zadbać o prawidłową masę ciała i zdrowie w warunkach domowych). Właściwe odżywianie oraz codzienna aktywność fizyczna zalecane są dla wszystkich osób, w każdym wieku (o ile nie występują indywidualne przeciwwskazania – w razie wątpliwości warto zapytać lekarza).

Co robić z wrastającym paznokciem, jeśli nie uda się zapobiec rozwojowi choroby?

Jeśli pomimo stosowanej profilaktyki dojdzie do pojawienia się pierwszych objawów wrastania płytki paznokciowej, tj. zaczerwienienia wałów paznokcia i bólu (początkowo przy dotyku palców, a następnie niezależnie od ucisku czy innych okoliczności) należy wdrożyć bardziej intensywne postępowanie. Warto zaopatrzyć się w aptece w środki antyseptyczne, które stosowane na skórę w miejscu zaczerwienienia pomogą przeciwdziałać wnikaniu zarazków i rozwojowi zakażenia. Zanim dojdzie do zainfekowania skóry, moczenie palców w wodzie z szarym mydłem pomoże zmiękczyć naskórek. Palce dotknięte przypadłością należy moczyć w lekko cieplej wodzie przez około 15 minut, a po zakończeniu kąpieli delikatnie (tak, żeby nie uszkodzić i nie zranić skóry) spróbować odsuwać skórę wałów paznokciowych na boki. Osoby, które zauważają u siebie problem wrastających paznokci, już na wczesnym etapie mogą zgłosić się do lekarza. Jedną z metod, którą może zaproponować lekarz, jest mocowanie kuleczek waty pomiędzy boczną krawędzią paznokcia a wałem paznokciowym. Takie postępowanie jest jednak skuteczne tylko w początkowym etapie choroby – zanim nie dojdzie do rozwoju zakażenia. Większa podatność na profilaktykę w postaci odsuwania wałów paznokciowych przy użyciu waty wykazują dzieci, u których skóra jest bardziej miękka i elastyczna. Stąd też częściej tę metodę leczenia spotyka się w gabinetach pediatrycznych. Leczeniem wrastających paznokci zajmują się także dermatolodzy. W leczeniu zachowawczym stosuje się tutaj różnego rodzaju klamry, tamponady lub tak zwaną kostkę Arkady. Jeśli dojdzie do zakażenia wału paznokciowego, konieczne jest stosowanie środków działających miejscowo antyseptycznie, a nieraz również antybiotyku. Najbardziej inwazyjną metodą leczenia wrastającego paznokcia, ale zarazem taką, która najszybciej pozwala pozbyć się problemu (nieraz podczas 1–2 wizyt) jest leczenie chirurgiczne. Polega ono na klinowym wycięciu fragmentu paznokcia, najczęściej wraz z macierzą, co pozwala zwęzić płytę i przeciwdziała jej wrastaniu w skórę. W niektórych przypadkach konieczne może być usunięcie całej płytki paznokcia. Tę ostatnią metodę stosuje się obecnie tylko w wyjątkowych przypadkach. Zabieg chirurgicznego leczenia wrastającego paznokcia przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Już po kilku dniach w przypadku właściwego gojenia można wrócić do pełnej aktywności, a problem raz na zawsze pozostaje zażegnany. Oczywiście pod warunkiem stosowania się do zaleceń lekarskich oraz wdrożenia właściwej profilaktyki, która pomoże uniknąć nawrotu dolegliwości.

dr Ania Kołodziejska