Wpływ na wystąpienie objawów OZWR, czyli ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego ma wiele czynników. A same jego objawy mogą być dość mylące. 

Jak rozpoznać OZWR?

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (OZWR) jest najczęstszą przyczyną ostrego bólu brzucha. Może pojawić się w każdym wieku, ale najczęściej występuje u ludzi 20- i 30-letnich oraz małych dzieci. Częstość występowania ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest uzależniona od diety i czynników genetycznych. Chorobę odnotowuje się najczęściej w krajach wysoko rozwiniętych i jest ona rzadkością w biedniejszych regionach świata.

Rozpoznanie OZWR wymaga wprawy i doświadczenia lekarza. Zapalenie wyrostka można rozpoznać po charakterystycznym bólu, którego nasilenie ustępuje nie w momencie ucisku brzucha, lecz po puszczeniu palców (tzw. objaw Blumberga). Zapaleniu towarzyszy podwyższona temperatura, wyraźny brak apetytu oraz wymioty. Może się zdarzyć, że objawy nie są charakterystyczne. Kluczowe jest, by rozpoznanie choroby nastąpiło w ciągu do 24 godzin, zanim dojdzie do rozlanego zapalenia otrzewnej.

Typowymi objawami są:

1. Ostry, nagły ból podbrzusza, początkowo trudny do zlokalizowania, zwykle rozlany w okolicy pępka. W miarę rozwoju zapalenia w ciągu najbliższych godzin w 80 proc. przypadków ból pojawia się w okolicy prawego talerza biodrowego. 
2. Brak apetytu, mdłości lub niezbyt obfite wymioty występują wśród 95 proc. przypadków.
3. Zaparcia. 
4. W badaniu palpacyjnym (badanie dotykiem) występuje miejscowy ból. To tak zwana obrona mięśniowa.
5. Objaw Wochenheima (ból z prawej strony przy badaniu palpacyjnym przeprowadzonym per rectum).
6. Miejscowy ból przy kaszlu.
7. Objaw Blumberga.
8. Objaw Widmersa: ciepłota ciała pod prawą pachą jest wyższa niż pod lewą.
9. Przyspieszone tętno (do 110–120 uderzeń na minutę).
10. Podwyższona temperatura do ok. 38°C.

Diagnostyka 

Badanie krwi

W badaniu krwi najbardziej charakterystyczne są: przyspieszone OB, zwiększone stężenie białka CRP oraz podwyższona liczba leukocytów i neutrofili. 

Metody obrazowe USG 

W ultrasonograficznej ocenie wyrostka robaczkowego pod uwagę branych jest kilka kryteriów. Za obecnością ostrego stanu zapalnego przemawia: 

1. średnica ściany wyrostka większa niż 6 mm, 
2. obraz „tarczy strzelniczej”, czyli uwidocznienie w przekroju dwóch nakładających się na siebie warstw jelita,
3. brak odkształcania się wyrostka przy ucisku, 
4. reakcja bólowa na ucisk, 
5. obecność kamieni kałowych w świetle, 
6. powiększenie krezkowych węzłów chłonnych; 
7. punktowe obniżenie echogeniczności lub płyn wokół wyrostka mogą sugerować perforację jego ściany. 

USG daje wysokie szanse na rozpoznanie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. 

Tomografia komputerowa 

Badanie tomografem (szczególnie z użyciem kontrastu) jest skuteczne w diagnozowaniu OZWR. Z drugiej strony diagnozowanie za pomocą tomografii komputerowej nie powinno być nadużywane, a stosowane jedynie w uzasadnionych przypadkach. Osoba podczas badania zostaje poddana promieniowaniu, które nie pozostaje obojętne dla organizmu.

Scyntygrafia 

Scyntygrafia to metoda diagnostyczna polegająca na tym, że do organizmu wprowadza się środki chemiczne (najczęściej radioizotopy). Metoda ta umożliwia zobrazować położenie, wielkość, kształt i strukturę narządu. Scyntygrafia jest skuteczniejsza od USG i TK, wykrywa zmiany zapalne w ich wczesnym stadium.

Rozstrzygającą diagnozę uzyskać można dopiero po upływie od 3 do 5 godzin. Choć badanie to jest skuteczne w 85–98 proc., to według badaczy potencjalnie dyskwalifikującą wadą jest długi czas trwania badania.

Przedłużona obserwacja 

Według brytyjskich badań aż 40 proc. appendektomii wykonanych w ciągu 2 godzin od przybycia pacjenta do szpitala okazało się zupełnie zbędnych. Naukowcy twierdzili także, iż odsetek zbędnych appendektomii zmniejszał się wraz z wydłużeniem czasu od przybycia do operacji, a przy tym nie rosła liczba powikłanych zapaleń. Zauważyli także, że najczęściej zbędne appendektomie wykonywane są u pacjentów przyjętych między północą a 6 rano (36 proc. wszystkich okazało się niepotrzebnych). 

Rokowanie

Opóźnienie rozpoznania OZWR prowadzi do przedziurawienia wyrostka, a w następstwie rozlanego zapalenia otrzewnej albo wytworzenia nacieku lub ropnia okołowyrostkowego. Odsetek perforacji u małych dzieci i osób starszych może sięgać 50 proc. Rokowanie jest zawsze poważne – w dużej mierze uzależnione od stanu biologicznego organizmu. Najgorsze jest u osób starszych i kobiet w ciąży.

Opracowała Agata Majcher

Źródło:

Choroby układu pokarmowego [w:] „Medycyna Praktyczna”, redaktorzy działu: Dąbrowski A., Hartleb M. i inni., Kraków 2019.