Koza, pierwsze zwierzę, które udomowił człowiek w celu pozyskania mleka, towarzyszy nam niemal od 11 000 lat. Jest jednym spośród 12 chińskich znaków zodiaku i symbolizuje dobrobyt. Według mitologii greckiej koza została poświęcona bogowi Dionizosowi. Jeden z mitów głosi też, że Zeus karmiony mlekiem kozy Amaltei zamienił róg swojej karmicielki w róg obfitości.

Obecnie przetwory z mleka koziego nie tylko wróciły do łask, ale także stanowią synonim luksusu. Na najwyższe półki sklepowe trafiają wyroby z koziego mleka, jednak jeszcze kilkadziesiąt lat temu posiadanie kozy było powodem do wstydu, ponieważ ludziom to zwierzę kojarzyło się z biedą i niskim statusem społecznym. Niewielkich rozmiarów koza może wyżywić się na niewielkim skrawku łąki. Jeśli nie ma lepszego wyboru, zje wszystko, co znajdzie – ogryzie nawet korę z drzewek owocowych. Na pastwisku zaś pożywia się chętnie ziołami i chwastami.

Niesamowite zwierzę

Głupi jak koza – każdy zna to powiedzenie, które nijak nie pasuje do tego niezwykłego zwierzęcia. Kozy są bardzo inteligentne i towarzyskie, potrafią komunikować się z człowiekiem i umieją rozpoznawać mimikę twarzy oraz rozróżniać stan emocjonalny. Mają pamięć do pysków innych osobników ze stada. Są to zwierzęta bardzo towarzyskie – odizolowana koza staje się smutna i osowiała, może nawet popaść w depresję.

Kozy łatwo przystosowują się do trudnych i niekorzystnych warunków środowiskowych, są w miarę dobrze uodpornione na różne choroby i nie wymagają tyle zachodu, co na przykład krowy. To zwierzęta zwinne (opanowały wchodzenie na drzewa), więc mogą się wypasać nawet na niewielkiej, nierównej powierzchni. Marokańskie odmiany kóz w okresie jesiennym większość dnia przesiadują w koronach drzew arganowych, przeżuwając świeże owoce i liście, a następnie je wypluwają, co sprzyja rozprzestrzenianiu się nasion i narodzinom kolejnych drzewek. Kozy dla tego przysmaku są w stanie zaryzykować wspinaczkę po gałęziach nawet dziewięć metrów ponad ziemię.

Złote czasy dla mleczarstwa koziego

Wraz z pożyteczną modą na zdrowe odżywianie polscy konsumenci coraz bardziej doceniają zalety przetworów z mleka koziego, które może być dobrą alternatywą dla alergizującego mleka krowiego. Nawet w wielu gospodarstwach domowych na prywatny użytek ludzie hodują niewielkie stadka kóz, których mleko przerabiają na sery, jogurty czy inne wyroby. Zdecydowanie mleko kozie jest zdrowszym rozwiązaniem niż mleko krowie. Pomimo iż mleko kozie jest znacznie droższe niż jego popularny odpowiednik, to warto od czasu do czasu po nie sięgać, jak i po przetwory z niego.

Stopniowo obserwuje się w Polsce coraz większe zainteresowanie kozim mlekiem i jego pochodnymi, a coraz więcej polskich, ekologicznych gospodarstw oferuje wyroby z koziego mleka. Choć nadal w Polsce najbardziej popularnym mlekiem jest krowie, to jednak w skali całego świata najwięcej ludzi pije mleko kozie i owcze. Nasi południowi sąsiedzi – Słowacy – mają do dyspozycji ogromne przestrzenie do wypasania kóz i owiec. Zwierzęta te odżywiają się zieloną trawą, dlatego do mleka wraz z pokarmem przenika wiele dobroczynnych substancji.

Oprócz typowych, świeżych przetworów mlecznych w handlu dostępne jest także mleko w postaci liofilizowanej, które starczy na dłużej. Taka forma pozwala na skuteczne przyswajanie składników odżywczych z mleka koziego, a w czasach kryzysu lub ograniczonej możliwości wychodzenia z domu można dzięki temu w dowolnej chwili sięgać po ten zdrowy wyrób. Formę liofilizowaną ma także kolostrum kozie, o którym będzie można przeczytać w dalszej części artykułu.

Właściwości koziego mleka

Pod względem zawartości witamin mleko kozie przewyższa mleko krowie. Jest zbudowane z większej niż jego krowi odpowiednik liczby krótko- i średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Jest też szybciej trawione przez człowieka, a substancje odżywcze w nim zawarte są lepiej wchłaniane. Kwasy zawarte w przetworach z mleka koziego to najlepsze źródło energii. Regulują także funkcjonowanie nabłonka w jelitach, działają przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo.

Nabiał kozi ma wysoki poziom selenu, wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwwirusowe. Jest bogatym źródłem kwasu orotowego, który ma właściwości przeciwnowotworowe, spowalnia proces starzenia się komórek, działa wspomagająco podczas leczenia stwardnienia rozsianego, a także poprawia funkcjonowanie wątroby.

Zawiera karnityny, które wpływają pozytywnie na poziom cholesterolu we krwi, jak i na poziom cukru. Ma też więcej składników mineralnych, takich jak: wapń, fosfor i potas w porównaniu z mlekiem krowim.

Siara (młodziwo, kolostrum, pierwsze mleko) – kozi płyn najwyższej jakości

Najczęściej spotkać się można z kozim mlekiem, serem lub jogurtem, jednak to kolostrum jest zdecydowanym liderem wśród pochodnych mleka kozy.

Kolostrum to pierwsze mleko (a właściwie wydzielina) produkowane w gruczołach mlekowych ssaków –np. człowieka, krowy, kozy lub owcy – jeszcze przed porodem i do kilku dni po porodzie. Siara jest koloru żółtego i stanowi pierwszy pokarm nowo narodzonego ssaka. To prawdziwa bomba wielu składników odżywczych i zdrowotnych.

Siara bierze udział w wielu różnych zadaniach – przede wszystkim uzbraja układ odpornościowy noworodka, stymuluje mikroflorę jelitową, kontrolując rozwój bakterii, wzmacnia pamięć immunologiczną, a także przyśpiesza wchłanianie witamin i minerałów.

Młodziwo zawiera bardzo duże ilości immunoglobulin, które są proteinami funkcjonującymi na zasadzie przeciwciał. Immunoglobuliny utrzymują w równowadze system odpornościowy człowieka oraz chronią przed różnego typu patogenami: wirusami, bakteriami, grzybami czy drożdżami.

Siara jest bogata w biologicznie aktywne substancje, łącznie jest ich około 250. Do najważniejszych należą specyficzne przeciwciała, czynniki odpornościowe i wzrostowe. Oligosacharydy znajdujące się w kolostrum zapobiegają wnikaniu bakterii do błony śluzowej. Kolostrum zawiera także komplet aminokwasów, różnorodne związki białkowe, lipidy, substancje mineralne takie jak: sód, chlor, potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo, cynk, krzem, mangan, fluor, selen, chrom, jod, molibden, wanad, miedź i kobalt, także witaminy: A, B1, B2, B6, B12, C, D3, E, foliany i koenzym Q10. W siarze obecna jest także laktoferyna – białko o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym, a także cytokiny regulujące funkcje organizmu oraz interleukiny istotne w walce z chorobami nowotworowymi. Glikoproteiny i inhibitory trypsyny zapobiegają destrukcji siary w żołądku i jelitach. Kolostrum zawiera także telomerazę – enzym, który spowalnia proces starzenia się komórek w naszym organizmie.

Kolostrum wykazuje kompleksowe oddziaływanie na organizm polegające na fizjologicznym wzmacnianiu i regulacji układu odpornościowego oraz wspomaganiu dojrzewania i regeneracji tkanek za pośrednictwem wszystkich aktywnych związków.

Liofilizowane mleko i kozia siara

W sprzedaży dostępne są liofilizowane produkty z koziej siary, jednym z nich jest kolostrum Capramilk o zawartości: 100% koziej siary. Jak zapewnia producent, jest to produkt oryginalny, w którym są duże ilości laktoferyny, której obecność jest gwarancją najwyższej jakości kolostrum.

Laktoferyna jest glikoproteiną, jej źródłosłów to:  lacto – mleczny i feryna  (od łac. ferrum – żelazo) – to białko wychwytujące i wiążące żelazo. Efektem wiązania żelaza jest również działanie przeciwdrobnoustrojowe. Laktoferyna jest naturalnie wydzielana w naszym układzie immunologicznym i mobilizuje organizm do walki z wirusami, grzybami i bakteriami, Substancja ta też zapobiega niedoborom żelaza oraz wspiera rozwój mikroflory jelitowej Bifidobacterium i Lactobacillus.

Jak już wcześniej wspomniano, liofilizacja kolostrum pozwala na to, by każdego dnia mieć szansę dostarczać tę substancję wysokiej jakości w sytuacji, gdy nie mamy regularnego dostępu do świeżej siary. A warto sięgać po ten produkt, szczególnie teraz, kiedy musimy ze wszystkich sił wspierać naszą odporność.

Opracowała Agata Majcher