Jest to zapalenie żył, któremu zwykle towarzyszy zakrzepica o różnym nasileniu. Zakrzepowe zapalenie dotyka żył powierzchniowych umiejscowionych nad powięzią (włókna kolagenowe tkanki łącznej, której zadaniem jest zewnętrzna osłona poszczególnych grup mięśniowych).

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchniowych najczęściej rozwija się w obrębie żylaków, rzadziej w żyłach niezmienionych żylakowo. Przebieg choroby jest łagodny, samoograniczający. Zwykle nieleczona choroba ustępuje samoistnie po kilku dniach lub tygodniach. 

Przyczyny

W 90% przypadków chorobie towarzyszy zapalenie żylaków wywołane zastojem krwi żylnej. Zmieniona ściana żyły, która powoduje zakrzepicę, częściej dotyczy żyły odpiszczelowej, a rzadziej żyły odstrzałkowej. Zakrzep stopniowo zamyka światło żylaka, a w ścianie naczynia rozwija się zapalenie, które może pojawić się samoistnie lub może być wywołane określonymi czynnikami, np. takimi jak:

• długotrwała podróż w pozycji siedzącej,
• wysoka temperatura,
• ciąża,
• urazy,
• ukąszenie lub użądlenie przez owada,
• niewłaściwie wykonana iniekcja lub cewnikowanie.

Jeśli zapalenie żył powierzchniowych stale nawraca, można podejrzewać rozwój choroby nowotworowej. Prawdopodobieństwo współistnienia zakrzepicy żył głębokich z zapaleniem żył powierzchniowych jest niewielkie – na poziomie 5%.

Chorobę może także wywoływać długotrwałe cewnikowanie naczyniowe (wprowadzenie do narządów i jam ciała giętkich rurek mających na celu pobranie czegoś wprowadzenie lub odprowadzenie, np. leku lub kontrastu). Do czynników sprzyjających zapaleniu należą: stosunkowo duża średnica cewnika, nieprawidłowe jego położenie, zakażenie, leki hormonalne, substancje drażniące lub stany sprzyjające nadkrzepliwości.  

Objawy

Do objawów zakrzepowego zapalenie żył należą: 

• bolesny obrzęk z zaczerwienieniem skóry,
• guzkowate lub powrózkowate zgrubienie żylaków z towarzyszącym stanem zapalnym,
• rzadko występuje podwyższona temperatura ciała,
• w przypadku zastosowania cewnika charakterystyczna jest niemożność pobrania krwi z cewnika, ponieważ skrzep powoduje jego zatkanie.

Leczenie

Sposoby leczenia zakrzepicy żył powierzchownych różnią się w zależności od przyczyny i rozległości zmian zakrzepowych. Leczenie polega na podawaniu środków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i przeciwobrzękowych, środków usprawniających przepływ żylny, stosowaniu miejscowym kompresów, maści lub żelów z dodatkiem heparyny.

Leczenie operacyjne jest wskazane jedynie w przypadkach, gdy proces zapalno-zakrzepowy ma tendencje do rozszerzania się w kierunku ujścia żyły odpiszczelowej do żyły udowej, co grozi wystąpieniem zatoru tętnicy płucnej.

W praktyce stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak: ibuprofen, diklofenak, naproksen, ketopofen czy kwas acetylosalicylowy. Leki te działają objawowo, zmniejszają uczucie bólu towarzyszące chorobie, a także łagodzą odczyn zapalny występujący przy zakrzepicy. Można je stosować doustnie lub miejscowo w postaci żelu lub maści.  

W samoistnej zakrzepicy żył powierzchownych dotyczącej większego obszaru lub żył znajdujących się bliżej połączenia z głębszymi naczyniami (żyłą udową) stosuje się przeciwkrzepliwe leki rozrzedzające krew. Z reguły prowadzi się terapię małymi dawkami heparyny podawanej w zastrzykach podskórnych co najmniej przez 6 tygodni. 

Pomocna będzie terapia ekstraktami z następujących ziół: ruta zwyczajna, ruszczyk kolczasty lub kasztanowiec zwyczajny.

Opracowała Agata Majcher

Źródło: 

Choroby układu krążenia w: „Medycyna Praktyczna”, redaktorzy działu: A. Budaj, W. Leśniak.